Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Болох жонон
Хамаа бүхий үг Мандуул хаан, Баруун гурван түмэн, жонон
Төрөл түүхэн хүн
Цаг үе Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс
Хэний хаанчлалын үед Мандуул хаан
Салбар, чиглэл түүх
Хүйс эр
Төрсөн он, сар, өдөр 1452
Нас барсан он, сар, өдөр 1476
Овог, аймаг Хиад Боржигин
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, ах дүү, хүү охин гэх мэт) Өвөг эцэг нь Агбаржин жонон, эцэг нь Харгуцаг тайж. Эх нь Ойрадын Эсэн тайшийн охин Сэцэг хатан. Хүү нь Батмөнх Даян хаан. Эхнэр нь Шихир.

Баянмөнх

XV зууны дунд үед Монголын Баруун түмнийг захирч байсан жонон. 


Харгуцаг тайжийг алагдах үед түүний хатан Сэцэг бэйж 7 сартай жирэмсэн байжээ. Түүнээс төрсөн хүүд Баянмөнх гэдэг нэр өгсөн бөгөөд түүнийг нагац өвөг Ойрадын Эсэн тайш хороохыг оролдсонд эх нь түүнийг Зүүн Монгол руу зугтаалгажээ. Баянмөнх Урианхайн Хутагт шигүши (Бас Уруудын Оручи шигүши гэдэг) гэдэг ноёны гэрт өсч, нас биед хүрсний дараа түүний охин Шихиртэй гэрлэжээ. Баянмөнх 1470 онд Ордосын Бор тохойд нутаглан суугаад Мин улсыг цэргийн хүчээр сүрдүүлж байв. Мандуулыг хаан болоход Баянмөнх жонон цолтойгоор Баруун түмнийг захирах болжээ. Гэвч Мандуул хаан хутган үймүүлэгчдийн үгэнд орж Баянмөнхийг довтолжээ. Баянмөнх ялагдаж, зугтах замдаа Юншээбү аймгийнханд алагджээ. (Ц.Цэрэндорж)

Ашигласан ном зохиол

Byamba-yin Asaragči neretϋ (-yin) teϋke (Эхбичигийн судлагаа) Тэргүүн дэвтэр. Галиглаж, үгийн хэлхээг үйлдэн хэвлэлд бэлтгэсэн Цэвэлийн Шагдарсүрэн, И Сөн Гю (Lee Seong-gyu), УБ., 2002

Саган сэцэн, Эрдэнийн товч , УБ., 1961

Шара туджи. Монгольская летопись XVII в., М., 1957

Монгол улсын түүх, гутгаар боть, УБ., 2003


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Даваасүрэн Б., Батмөнх Даян хаан, УБ., 2000