Адил утгатай үг | Ховдын сайдын харьяа Өөлдийн бүгдийн даргын хошуу, Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймгийн Өөлдийн үйзэн засгийн хошуу, Чандмань уулын аймгийн Цамбагарав уулын хошуу |
Төрөл | Хошуу |
Цаг үе | 1764-1931 он |
Хэний хаанчлалын үед | Тэнгэрийн тэтгэсэн |
Харьяалал | Ховдын сайд, Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан |
Байгуулагдсан он цаг | 1764 |
Татан буугдсан он цаг | 1931 |
Манжийн үеийн нэршил (1691-1911) | Өөлдийн бүгдийн даргын хошуу |
Монгол улсын үеийн нэршил (1911-1925) | Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймгийн Өөлдийн үйзэн засгийн хошуу |
1925 оноос хойш (1925-1931) | Чандмань уулын аймгийн Цамбагарав уулын хошуу |
Анх байгуулагдах үеийн сумны тоо | 1 сум |
1918 оны хүн амын тоо | Байхгүй |
Одоогийн | Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сум |
Хошууны дотор байсан сүм хийд | Өөлдийн Ганданпунцаглин (1870) |
1764 онд Ховдын сайдад захирагдах болсон өөлдийн бүгдийн даргын хошууны ардууд нь уг нь Зүүнгарын цорос язгууртан, Галдан бошогт хааны жанжин Равданы харьяатууд болно. 1703 онд Чин улсад дагаар орсон Равданы ахмад хүү Цэрэнванбуг нас барахад түүний дүү Сэвдэнванбу албан ёсны залгамжлагч нь болох хүү Дамбайг дарагдуулан засаг тушаал залгамжлуулсангүй. 1749 онд Дамбай сая засаг, тэргүүн зэргийн тайж өргөмжлөгдөж харьяат ардыг нэгэн хошуу болгон захирчээ. Энэ үеэр түүний өвөг Равданы захирч байсан 27 отог урианхайн ардаас 10 отгийг нь түүнд шилжүүлэн өгч захируулав. 1764 онд Дамбай хэргийн учир засаг тушаалаа ховхлуулж хорионд суух болсон тул түүний харьяат ардаар бүгдийн даргын хошуу зохиож Ховдод нүүлгэн Ховдын сайдад захируулав. 10 отог урианхай нараар мөн бүгдийн даргын хошуу зохиож Улиастайн жанжинд захируулсан нь Тагна урианхайн Даагийн хошуу (ОХУ-ын Тува улсын Хэмчигийн хошуу) болжээ. Тус хошууны нутаг нь зүүн, зүүн өмнө талаараа Ховдын тарианы газар, баруун, баруун өмнө талаараа Алтайн урианхайн Саруул засгийн хошуу, зүүн хойт зүүн талаараа Ховд голоор савлан Мянгад хошуутай зах нийлж байв. 1912 онд Монгол улсдаа дагаар орсонд Жавзандамба хутагт Богд хаанаас тус хошууны бүгдийн дарга Ламжавт үе улиран Үйзэн засаг цол, улсад туслагч гүнгийн хэргэм хүртээж тус хошууг засаг хошуу болгон шинээр зохион байгуулсан Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймагт хавсаргажээ. 1925 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр Чандмань уулын аймгийн Цамбагарав уулын хошуу хэмээн өөрчилж, Мөнхнамаржин, Цагаанхайрхан, Эрдэнэхайрхан гэх 3 сумтай болгов. 1927 онд Наранхайрхан уулын хошуутай нэгтгэж Цамбагарав, Эрдэнэбүрэн гэх хоёр сумтай явжээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сумын нутагт багтан оржээ. (Б.Нацагдорж)
Jang Mu jokiyaba. Namyun, Banzaraγča mongγolčilaba. Mongγol-un qosiγu nutuγ-un temdeglel (dooradu). Ündüsüten-ü keblel-ün qoriy-a. 1990
Сономдагва Ц. Монгол улсын засаг, захиргааны зохион байгуулалтын өөрчлөлт, шинэчлэл. Улаанбаатар, 1998.
Монгол улсын шастир II. Улаанбаатар, 1997.
На.Сүхбаатар. Баруун хязгаарын нийгэм-улс төрийн хөгжлийн түүхэн тойм (ХХ зууны эхэн үеэс 1930-аад он). Улаанбаатар, 2000.
Оюунжаргал О. Манж Чин улсаас монголчуудыг захирсан бодлого. (ойрадуудын жишээн дээр). Улаанбаатар, Арвинсудар. 2009. т.133-143.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он