Сүжигт засгийн хошуу (Үнэн зоригт хан аймаг)
Үндсэн мэдээлэл:
| Адил утгатай үг | Дөрвөдийн Сайн заяатын баруун гарын чуулганы доод хойт засгийн хошуу, Үнэн зоригт ханы аймгийн Сүжигт засгийн хошуу, Чандмань уулын аймгийн Баянчандмань уулын хошуу |
| Төрөл | Хошуу |
| Цаг үе | 1754-1931 он |
| Хэний хаанчлалын үед | Тэнгэрийн тэтгэсэн |
| Анхны засаг ноён | Засаг, тэргүүн зэргийн тайж Лувсан |
| Удам | Хойдын их мянган овогт язгууртан Жоочибын хүү |
| Харьяалал | Дөрвөдийн Сайн заяатын баруун гарын чуулган |
| Байгуулагдсан он цаг | 1755 |
| Татан буугдсан он цаг | 1925 |
| Манжийн үеийн нэршил (1691-1911) | Дөрвөдийн баруун гарын Сайн заяатын чуулганы доод хойт хошуу |
| Богд хаант Монгол улсын үеийн нэршил (1911-1923) | Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймгийн Сүжигт засгийн хошуу |
| 1923 оноос хойш (1923-1931) | Чандмань уулын аймгийн Баянчандмань уулын хошуу |
| Анх байгуулагдах үеийн сумны тоо | 1 сум |
| 1918 оны хүн амын тоо | Байхгүй |
| Одоогийн | Увс аймгийн Улаангом, Чандмань сумдын нутгийн хэсэг |
| Хошууны дотор байсан сүм хийд | Тодорхой мэдээ байхгүй |
| Сүүлчийн засаг ноён | Аюурзана |
Сүжигт засгийн хошуу (Үнэн зоригт хан аймаг)
Дөрвөдийн Цэрэнгийн хүргэн хойдын тайж Дамирангийн ойр төрлийн Лувсан 1755 онд Зүүнгарыг дайлаар орсон Чин улсын их цэрэгт дагаар орж Цэрэнгийн дэргэд явуулахыг гуйсанд ёсоор болгож засаг, тэргүүн зэргийн тайж өргөмжлөн харьяат ардаар нэг хошуу зохион түүнд захируулжээ. 1756 онд хаанд бараалхаар очих замдаа үгүй болсон тул хүү Гомбод засаг, тэргүүн зэргийн тайжийн хэргэмийг залгамжлуулав. Тус хошууны нутаг нь Үнэн зоригт ханы хошууны ойр нэг дор байжээ. Монгол улс Манж Чин улсаас салж төрийн тусгаар тогтнолоо сэргээхэд тус хошуу нь 1912 онд Монгол улсдаа дагаар орсон бөгөөд Жавзандамба хутагт Богд хаанаас засаг ноён Аюурзанад үе улиран Сүжигт засаг цол, улсад туслагч гүнгийн хэргэм шагнан хүртээв. Үүнээс хойш тус хошууг шинэ байгуулсан Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймаг харьяалуулж Сүжигт засгийн хошуу хэмээн нэрийджээ. 1925 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр тус хошуу нь шинээр байгуулагдсан Чандмань уулын аймгийн Баянчандмань уулын хошуунд харьяалагдан оржээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Увс аймгийн Улаангом, Чандмань сумдын нутагт багтан оржээ. (Б.Нацагдорж)
Засаг ноёдын үе залгамжлал
|
Лувсан |
Засаг, тэргүүн зэрэг тайж |
1754-1766 |
|
Гомбо |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж |
1767-1768 |
|
Буджав |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж |
1768-1780 |
|
Нямжав |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж |
1781-1819 |
|
Гончиг |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж |
1819-1853 |
|
Гарам |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж |
1853-1860 |
|
Цэдэндорж |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж |
1860-1904 |
|
Аюурзана |
Засаг, тэргүүн зэргийн тайж, улсад туслагч гүн |
1907-1923 |
Дөрвөдийн хоёр гарын чуулганы газрын зураг (1907)
Ашигласан ном зохиол
Jang Mu jokiyaba. Namyun, Banzaraγča mongγolčilaba. Mongγol-un qosiγu nutuγ-un temdeglel (dooradu). Ündüsüten-ü keblel-ün qoriy-a. 1990
Сономдагва Ц. Монгол улсын засаг, захиргааны зохион байгуулалтын өөрчлөлт, шинэчлэл. Улаанбаатар, 1998.
Монгол улсын шастир II. Улаанбаатар, 1997.
На.Сүхбаатар. Баруун хязгаарын нийгэм-улс төрийн хөгжлийн түүхэн тойм (ХХ зууны эхэн үеэс 1930-аад он). Улаанбаатар, 2000.
Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол
Мэдээлэл
Салбар
Толийн тухай
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он