Ерөөлт засгийн хошуу (Үнэн зоригт хан аймаг)
Засаг, хошууны бэйс Гэндэн
Үндсэн мэдээлэл:
| Адил утгатай үг | Дөрвөдийн Сайн заяатын баруун гарын чуулганы дундад баруун этгээдийн засаг хошууны бэйсийн хошуу, Үнэн зоригт ханы аймгийн Ерөөлт засгийн хошуу, Чандмань уулын аймгийн Баянчандмань уулын хошуу |
| Төрөл | Хошуу |
| Цаг үе | 1754-1931 он |
| Хэний хаанчлалын үед | Тэнгэрийн тэтгэсэн |
| Анхны засаг ноён | Засаг, хошууны бэйс Гэндэн |
| Удам | Дөрвөдийн Тэргэт тайшийн хүү Бу Илдэнгийн 4-р үеийн ач |
| Харьяалал | Дөрвөдийн Сайн заяатын баруун гарын чуулган |
| Байгуулагдсан он цаг | 1754 |
| Татан буугдсан он цаг | 1925 |
| Манжийн үеийн нэршил (1691-1911) | Дөрвөдийн баруун гарын Сайн заяатын чуулганы дундад баруун этгээдийн хошуу |
| Богд хаант Монгол улсын үеийн нэршил (1911-1923) | Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймгийн Ерөөлт засгийн хошуу |
| 1923 оноос хойш (1923-1931) | Чандмань уулын аймгийн Баянчандмань уулын хошуу |
| Анх байгуулагдах үеийн сумны тоо | 2 сум |
| 1918 оны хүн амын тоо | Байхгүй |
| Одоогийн | Увс аймгийн Давст сум |
| Хошууны дотор байсан сүм хийд | Тодорхой мэдээ байхгүй |
| Сүүлчийн засаг ноён | Баатар |
Ерөөлт засгийн хошуу (Үнэн зоригт хан аймаг)
Чин улсын үеийн Дөрвөдийн Сайн заяатын баруун гарын чуулганы хошуу
Зүүнгарын дөрвөд аймгийн харьяат баядын цорос язгууртан Гэндэн 1753 онд 3 Цэрэн нарыг дагалдан харьяат ардыг дагуулан Чин улсад дагаар оржээ. 1754 онд Чин улсын хаанд бараалхаар ирсэнд Гэндэнд засаг, хошууны бэйсийн хэргэм хүртээж харьяат ардаар нэг хошуу зохиож түүнд захируулжээ. Гэндэнгийн харьяат аймаг нь баяд болно. 1755 онд Зүүнгарыг дайлаар орох цэрэгт явж Даваачийг барихад зүтгэж явав. 1766 онд нас барсанд хөвүүн Хүүхэнд засаг, хошууны бэйсийн хэргэмийг залгамжлуулав. Дөрвөд баяд нарыг анх дагаар ирэх үест Түйн гол, Заг Байдрагаар түр суулгаж байгаад Зүүнгарыг эзлэн авсны дараа уг нутагт нь буцаан суулгахаар төлөвлөж байжээ. Ингээд 1756 онд Эх аралаар дамжин Эрчист нүүн очиж суусан боловч дайн самууны хөлөөс дайжин буцаж Алтайг даван Ховдоор дамжин 1758 онд сая Улаангомын газар ирж суурьшчээ. Тус хошууны нутаг нь Дөрвөдийн Үнэн зоригт ханы хошууны хойт хэсгээр байжээ. Монгол улс Манж Чин улсаас салж төрийн тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошуу нь 1912 онд Монгол улсдаа дагаар оров. Жавзандамба хутагт Богд хаанаас засаг ноён Баатарт үе улиран Ерөөлт засаг цол, хошууны бэйсийн хэргэм хүртээж, шинээр байгуулсан Дөрвөдийн Үнэн зоригт хан аймагт харьяалуулав. 1925 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр тус хошууг шинээр байгуулсан Чандмань уулын аймгийн Баянчандмань уулын хошуунд нэгтгэжээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Увс аймгийн Давст сумын нутагт багтан оржээ. (Б.Нацагдорж)
Засаг ноёдын үе залгамжлал
|
Гэндэн |
Засаг, хошууны бэйс |
1754-1766 |
|
Хүүхэн |
Засаг, хошууны бэйс |
1767-1768 |
|
Шонхор |
Засаг, улсын түшээ гүн |
1768-1780 |
|
Өлзий-Орших |
Засаг, улсын түшээ гүн |
1781-1819 |
|
Норов |
Засаг, улсын түшээ гүн |
1819-1853 |
|
Аюурзана |
Засаг, улсын түшээ гүн |
1853-1860 |
|
Донров |
Засаг, улсын түшээ гүн, хошууны бэйс |
1860-1904 |
|
Баатар |
Засаг, төрийн жүн ван |
1907-1923 |
Ашигласан ном зохиол
Jang Mu jokiyaba. Namyun, Banzaraγča mongγolčilaba. Mongγol-un qosiγu nutuγ-un temdeglel (dooradu). Ündüsüten-ü keblel-ün qoriy-a. 1990
Сономдагва Ц. Монгол улсын засаг, захиргааны зохион байгуулалтын өөрчлөлт, шинэчлэл. Улаанбаатар, 1998.
Монгол улсын шастир II. Улаанбаатар, 1997.
На.Сүхбаатар. Баруун хязгаарын нийгэм-улс төрийн хөгжлийн түүхэн тойм (ХХ зууны эхэн үеэс 1930-аад он). Улаанбаатар, 2000.
Оюунжаргал О. Манж Чин улсаас монголчуудыг захирсан бодлого. (ойрадуудын жишээн дээр). Улаанбаатар, Арвинсудар. 2009. т.185-186.
Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол
Мэдээлэл
Салбар
Толийн тухай
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он