Монголын түүхийн тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

Номун хан хутагтын шавь (Засагт хан аймаг)

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг	Бигэр номун хан хутагтын шавь, Хантайшир уулын аймгийн Номун хан хутагтын шавь
Төрөл	Шавь, хошуу
Цаг үе	1733-1925 он
Хэний хаанчлалын үед	Найралт төв
Анхны тамга барьсан хутагт	I дүрийн Номун хан хутагт Лувсангэлэг
Байгуулагдсан он цаг	1733
Татан буугдсан он цаг	1925
Манжийн үеийн нэршил (1691-1911)	Номун хан хутагтын шавь
Богд хаант Монгол улсын үеийн нэршил (1911-1923)	Бигэрийн номун хан хутагтын шавь
1923 оноос хойш (1923-1926)	Хантайшир уулын аймгийн Ялгуусан хутагтын шавь
1918 оны хүн амын тоо	Өрх – 175. Эрэгтэй – 461 (үүнээс лам банди – 212, шавь ард – 130, сул эр – 19). Эмэгтэй – 410. Нийт – 871.
Одоогийн	Говь-Алтай аймгийн Бигэр сум
Хошууны дотор байсан сүм хийд	Номун хан хутагтын хүрээ (1830)
Сүүлчийн засаг барьсан хутагт	Ванчинсүрэн

Номун хан хутагтын шавь (Засагт хан аймаг)

Чин улсын үеийн Халхын тамгатай хутагтын шавь

Халхын Засагт хан Гэлэг-Ямпил анхдугаар дүрийн Номун хан хутагт Лувсангэлэгийг 1733 онд Төвдөөс залж ирэн өөрийн нутагт шавь ард өргөж тахин суулгасан бөгөөд 1746 онд Далай лам болон Банчин эрдэнэ нараас хутагт цол олгосон гашог бичиг хүртээжээ. Нийт 4 удаа Монгол газар хувилан төрсөн бөгөөд V Номун хан хутагт Ванчинсүрэн нь 1896 онд төрсөн 1903 онд хувилгаанаар тодруулж уг шавьд нийлүүлэн суулгажээ. Тус шавийн нутаг нь Эрдэнэ бишрэлт засагт ханы хошууны баруун өмнө этгээдэд өмнө талдаа Засагт хан аймгийн Ёст засгийн хошуу, Итгэмжит засгийн хошуутай зах нийлж байв. Ардын дунд Бигэрийн Номун хан хутагт хэмээн алдаршчээ. 1923 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр Хантайшир уулын аймагт хэвээр захирагдан үлдээд 1925 онд Хантайшир уулын хошуунд нэгтгэжээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус шавийн хуучин нутаг нь одоогийн Говь-Алтай аймгийн Бигэр сумын нутагт багтан оржээ. (Б.Нацагдорж)