Халхын баруун гарын урианханы Чандмань сайн мажиг ноёны угсааны гүн Тонмогийн хошууны хэсэг тайж нар 1731 онд зүүнгарын цэргийн довтолгооны үеэр албат ардаа аван Зүүнгарт дагаар оржээ. Тэднийг одоогийн Кыргызстан улсын нутаг Төмөрт нуурын (Иссык-куль нуур) орчим суулгажээ. 1755 онд Чин улсын цэрэг Зүүнгарыг байлдан мөхөөх үест тэднийг толгойлсон тайж Пүрэвцэрэн дагаар ирсэнд тэргүүн зэрэг тайж өргөмжлөн, харьяат 100 илүү өрх ардыг түүнд захируулан тусгай засаг хошуу болгож ойр төрлийн засаг Ванчинжавын нутгийн ойр харгалзуулан суулгажээ. 1759 онд нас барсанд түүний үрчилсэн хүү Шагдаржавт засаг, тэргүүн зэргийн тайжийн хэргэмийг залгамжлуулав. 1759 онд тус хошууг Заг голын эх Бидэръяа нуурын чуулганд жинхэнэ ёсоор харьяалуулан захиргав. Тус хошууны нутаг нь баруун талаар захчины хоёр хошуутай, хойт талдаа мөн Засагт хан аймгийн Эрдэнэ засгийн хошуутай, зүүн талдаа Дайчин засгийн хошуутай зах нийлнэ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошууны засаг ноёнд үе улиран Дархан засаг цол, улсын түшээ гүнгийн хэргэм хүртээсэн тул үүнээс хойш тус хошууг Засагт хан аймгийн Дархан засгийн хошуу хэмээн нэрийдэх болов. 1923 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр тус хошууг Хантайшир уулын аймгийн Цэцэг нуурын хошуу хэмээн нэрийдэж Сутай уул, Цэцэг нуур хэмээх 2 сумтай болгов. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр хуучин хошуудыг татан буулгахад тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Ховд аймгийн Цэцэг сумын нутагт багтан оржээ. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал

Дархан засгийн хошууны газрын зураг