Халхын баруун гарын бэсүдийн Хонхой сэцэн жононгийн хоёрдугаар хүү Цэрэнжав сайн ахайн хүү Тэнгэрэй тойны хүү Бүүвэй харьяат ардыг авч 1688 онд Чин улсад дагаар оржээ. 1691 онд Долнуурын чуулганаар түүнийг засаг, хошууны бэйс өргөмжлөн харьяат ардыг тусгай нэг хошуу болгон Засагт хан аймагт захируулжээ. Түүний дүү Банди зүүнгарын цэргийн довтолгооны хөлөөс зайлан Хөхнуурын газар сууж байгаад нутагтаа буцан иржээ. 1703 онд Бүүвэйг түүний ахмад хүү Увш залгамжлан засаг суухад нэгэн зэрэг бууруулан улсын түшээ гүнгийн хэргэмийг залгамжлуулав. Тус хошууны нутаг нь зүүнш Улаан булаг, өмнөш Өлгий, баруунш Хөшөөт, хойш Талт, зүүн хойш Утаат, баруун хойш Гашуун, зүүн өмнөш Аман хэлт, баруун өмнөш Шивээт хүрчээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошууны засаг ноёнд үе улиран Илдэн засаг цол хүртээсэн тул үүнээс хойш тус хошууг Засагт хан аймгийн Илдэн засгийн хошуу хэмээн нэрийдэх болжээ. 1923 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр тус хошууг Хантайшир уулын аймгийн Чандмань уулын хошуу хэмээн өөрчлөн нэрийджээ. 1924 онд тус аймгийн Жавхлант уулын хошуунд нийлүүлжээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Говь-Алтай аймгийн Чандмань сумын 1, 2-р багийн нутагт хуваагдан оржээ. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал