Хүннү гүрний хаан ширээнд 46 онд Хуханье шаньюйгийн 5 дахь хатны хүү Юй шаньюйн дэд хүү Пуну суув. Өмнөд хязгаарыг захирч байсан Би жичжу ван 49 оны эхээр өөрийгөө шаньюйд өргөмжилсөнөөр Хүннү гүрэн хоёр хуваагдсан юм. Би бол Хуханьегийн хориод хүүхдийн гутгаар хүү Наньчжиясын дөтгөөр хүү юм. Гурван голын эх, Орхон, Сэлэнгийн сав газар нутаглаж Хүннү гүрний голомтыг сахиж үлдсэн улсыг түүхчид хятад сурвалжийн мэдээг дагаж Умард Хүннү хэмээн нэрлэжээ. Умард Хүннү улсыг Хань улсын аялан байлдах цэрэг хэдэн удаа (80-90 ээд онд) довтолж хүчийг сулруулахыг оролдсон ч Умард Хүннүгийн шаньюй зугтсанаар тэд амжилт олоогүй юм. НТ I зууны сүүлээр болсон хэдэн удаагийн том байлдааныг тэсч үлдсэн Умард Хүннү улсыг ихэнх эрдэмтэд 150-160-аад оны хооронд Сяньбийн Таньшихуайд довтлуулан мөхсөн гэж үздэг ч сүүл үеийн судалгаагаар Умард Хүннү улс бараг НТ III зуун дуустал оршин тогтнож байсан гэж үзэх болжээ. Умард Хүннү улс мөхөөгүй харин хэд хэдэн жижиг улс (ханлиг) болж задарчээ.
    46 онд Хүннүгийн шаньюй Юй нас баржээ. Хуханье шаньюйгийн хориод хүүхдийн нэг 5-р яньчжи (хатан)-аас төрсөн Юй шаньюй өөрийн хүүдээ шаньюй ширээгээ өвлүүлэхийн тулд Хуханье болон түүний хятад хатнаас гарсан Итучжиясы дүүгээ хөнөөж, хуянь (хиан) овгийн 2-р яньчжи (хатан)-аас төрсөн ах Наньчжиясын хүү Би-г баруун жичжу ван болгож өмнөд хязгаар, Ухуанийг захируулжээ. Итучжияши алагдсаныг сонссон жичжу ван Би “ах дүү нар дотор баруун лули ван [Итучжияши] шаньюйгийн ор залгах хүн байсан юм, харин үр хүүхдүүдээс нь гэвэл би шаньюй болох ётой” гэж үглэж байжээ. 46 онд Юй шаньюйг хүү Удатихоу залгамжилж, удалгүй үхсэн түүнийг дүү Пуну залгаж хаан ор суухад Би жичжу ван ихэд уурлаж бухимдаж байжээ. Юйянд Хүннү хань улсууд гэрээ байгуулж хэлэлцээр хийж байхад Би жичжу ван Го Хэн гэдэг хятад хүнд Хүннүгийн газар нутгийн зургийг өгч Ханьгийн хаанд илгээсэн байдаг. Го Хэн 47 оны эхээр Сихэ тойрогт ирж Бигийн дагаар орох хүслийг Хань улсад дуулгажээ. 47 оны билгийн V сард (6.12-7.11) түүний урвах гэж байгааг хоёр гудухоу хаандаа дуулгав. Айж мэгдсэн Би шаньюй өмнө хязгаарын 4-5 түмэн хүнтэй 8 аймгийн 1 түмэн цэргээ бэлдэж Пуну шаньюйн илгээсн цэргийг тосов. Гэнэт довтолж чадахгүй болсон учир шаньюйн цэрэг буцжээ. 48 оны билгийн хаврын улиралд (2.4-5.1) өмнөд хязгаарын 8 аймгийн язгууртнууд чуулж Би-г шаньюй болгов.
    83 он хүртэл Умард Хүннү хүчирхэг хэвээр байж Өмнөд хүннүг давж Хань улстай эн зэрэгцэж харилцаж чадаж байсан гэж Т.Ж.Барфилд үздэг. 84 онд Юлю шаньюй Хань улстай харилцахыг оролдож их цецзюй Имоцзы ванд 1 түмэн мал өгч худалдаа хийлгэхээр Хань улс руу илгээжээ. 87 онд Юлю шаньюйг сяньбичууд довтолж алаад буцжээ. Сяньбигийн довтолгооны дараа 58 хүрээний (було) 200-аад мянган (зарим сурвалжид 100 мянга) хүнтэй хүннүчүүд Ханьгийн хилийн Юньчжун, Уюань, Шофан, Бэйди тойргийн харалдаа ирж нутаглажээ. Юлю алагдаж Умард Хүннүд дотоодын хямрал хурцдав. Хоёр шаньюй суусны нэг шаньюй хол зугтаж Аньхоухэ (Орхон) голын баруун этгээдэд суужээ. 89 онд Өмнөд хүннүгийн 30 мянган цэрэг, 8 мянган цян (түвэд), ху (юэчжи) нарын сайн дурынхан болон Ханьгийн 8 мянган цэрэг нэгдэж Умард Хүннүг дайлж, 13 мянган хүннү хүнийг алав. Дахин 200-аад мянган хүнтэй 81 хүрээний (було) умард хүннүчүүд өмнө зүгт нүүжээ. 90 онд дахин 8 мянган цэргээр умард хүннүгийн шаньюйг довтолж шархдуулж, тамга, хатан, таван хүүхдийг нь олзолж, 8 мянган албатыг нь алжээ. 91 онд Ханьгийн жанжин Гэн Куй умард хүннүгийн шаньюйг дахиж дайлахад шаньюй үл мэдэгдэх зүг буруулжээ. (Б.Батсүрэн)