Эрдэмтэд Карлукыг анх Алтайн нуруунаас хойш нутаглаж байгаад VI зууны сүүл VII зууны эхээр Алтайн баруун суга, Эрчис, Өрөнгө голын сав нутагт баруун хойноос нүүж ирсэн гэж таамагладаг. Карлук гэдэг нь түрэгээр “цастай/цасархаг” гэсэн үг.
    Тан улсын шинэ судрын 215-р бүлэгт Карлук бол түрэгийн салаа салбар аймаг. Тэд Бэйтинээс баруун хойно, Алтан уулаас баруунаа, Пугучэнь голын эхэнд Дода уулнаа суудаг. Чэби хааны аймагтай хөрш. Моуло, Чисы (Пофу), Ташилы гэсэн гурван овогтой. Юнхуэйгийн эхээр (650-655) Тан улсад дагасан. Сяньцины 2-р онд (657) Моуло аймгийн нутагт Иньшань дуду, Чисы аймгийн нутагт Дамо дуду, Ташилы аймгийн нутагт Сюаньчи дудуг тус тус байгуулсан гэх мэдээ байдаг. Моуло аймгийн нэрийг К.Цегледи, Л.Лигети нар “bulaq” гэж, Чэнь Чжунмянь руни бичгийн дурсгал дахь “boila” гэсэн үг хэмээн тайлбарладаг. Чисы-г “čigil” (Чигил) юм гэж П.Пеллио үзсэн. 1896 онд Шлегель, Карлукын гуравдахь Ташилы аймгийн нэрийг “tašlik” гэж сэргээсэн. Чисы аймгийн нөгөө нэр Пофу-г *Sebeg гэж эрдэмтэд тайлбарлажээ. А.Г.Малявкин 1989 онд Моуло аймгийн Иньшань тойргийг Борхорын нуруу, Ташилы аймгийн Сюанчи тойргийг Сайрам нуур хавь, Чисы аймгийн Дамо тойргийг Зүүнгарын говьд хэмээн үзжээ.
    VIII зууны 40-өөд онд Түрэг улсад эхэлсэн дотоодын хямралыг далимдуулан Басмил, Уйгуртай хамтарч Түрэгийг довтолж ялав. Дараа нь уйгур нартай хүч хавсарч Басмилийг довтолж ялаад Уйгурын ябгу-г Хуайжэнь хаанд өргөмжлөв. Өтүкэн ууланд нутаглах болсон маш цөөн тооны карлукууд Уйгурт эзлэгдэж, Алтан уул, Бэйтинд суудаг нь ябгуг сонгожээ. Гэвч удалгүй 744 онд Уйгурт хөөгдөж Эрчис-Тарвагатайгаас нүүж Долоон Усны хөндийд нүүж иржээ. 751 оны Таласын тулалдаанд карлукууд Арабын талд байлджээ. 766 онд Баруун түрэг болон Түргишийн нийслэл Суяб болон Таласыг эзлэн сууж төрөө байгуулжээ. Талас, Чуйн голоос зүүнээ Тэнгэр уул, Иссык күл нуураас Балхаш хүртэлх нутгийг эзлэн суух болжээ. 940 онд тэдний улсыг түрэгийн Ягма, Чигил аймаг довтолж мөхөөсөн. (Б.Батсүрэн)