Адил утгатай үг | Халхын умард замын Цэцэрлэгийн чуулганы Эрдэнэ бандида хутагтын шавь, Сайн ноён хан аймгийн Эрдэнэ бандида хутагтын шавь, Цэцэрлэг мандлын аймгийн Баянзүрх уулын хошуу, Ламын гэгээний шавь |
Төрөл | Шавь |
Цаг үе | 1737-1925 он |
Хэний хаанчлалын үед | Тэнгэрийн тэтгэсэн |
Харьяалал | Сайн ноёны аймаг |
Байгуулагдсан он цаг | 1737 |
Татан буугдсан он цаг | 1931 |
Манжийн үеийн нэршил (1691-1911) | Халхын умард замын Цэцэрлэгийн чуулганы Эрдэнэ бандида хутагтын шавь |
Богд хаант Монгол улсын үеийн нэршил (1911-1923) | Сайн ноён хан аймгийн Эрдэнэ бандида хутагтын шавь |
1924 оноос хойш (1924-1931) | Цэцэрлэг мандлын аймгийн Баянзүрх уулын хошуу |
1918 оны хүн амын тоо | Өрх – 1997. Эрэгтэй – 3868 (үүнээс лам банди – 1809, шавь ард – 2000, сул эр – 59). Эмэгтэй – 4854. Нийт – 8722. |
Одоогийн | Баянхонгор аймгийн Өлзийт, Баянговь, Баянлиг, Богд, Жинст, Эрдэнэцогт сумд |
Хошууны дотор байсан сүм хийд | Ламын гэгээний хүрээ (1662) |
Халхын зүүн гарын Түмэнхэн хүндлэн цөөхүр сайн ноёны дөрөвдүгэр хүү Лояг эрх цөөхүрийн ахмад хүү Лувсанданзанжанцанг бага насанд Төвдийн Банчин эрдэнээс өөрийн Дашлхүмбэ хийдийн хамба Лэгцэглхүндэвийн хувилгаан хэмээн тодруулжээ. Лувсанданзанжанцан Төвд оронд шашны эрдэм сурч ирсний хойно Жавзандамба хутагт Занабазар 1662 онд Эрдэнэ бандида хутагт хэмээх цол хүртээсэн байна. Эрдэнэ бандида хутагт Лувсанданзанжанцанг жанч халахад түүний хойт дүрээр тодруулсан Лувсанбалчинбалбарт 1737 онд Эрдэнэ бандида хутагт хэмээх тамга олгож шавь ардыг нь захируулан Цэцэрлэгийн чуулганд хамааруулжээ. Тус шавийн нутаг нь зүүн өмнө талдаа Ёст засгийн хошуу, баруун өмнө талдаа Засагт хан аймгийн Жонон засгийн хошуу, хойт талдаа Сайн ноёны аймгий Сэцэн чин ван, Ачитас засгийн хошууд зүүн талдаа Сайн ноёны хошуутай зах нийлж хангай, говийн хооронд сунаж тогтсон нутагтай байжээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус шавийг Сайн ноёны аймагт үргэлжлүүлэн захиргаж Эрдэнэ бандида хутагтын шавь хэмээн явав. 1924 онд Цэцэрлэг мандлын аймгийн Баянзүрх уулын хошуу хэмээн өөрчилж Баян, Булаг, Будант, Гүн, Өлзийт, Тариат, Тойромт, Шар, Элгэн, Эрхт зэрэг 10 суманд хуваагдаж байв. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр хуучин Эрдэнэ бандида хутагтын шавийн нутаг нь одоогийн Баянхонгор аймгийн Өлзийт, Баянговь, Баянлиг, Богд, Жинст, Эрдэнэцогт зэрэг сумдын нутагт хуваагдан оржээ. (Б.Нацагдорж)
Майский И. Современная Монголия. Иркутск, 1921.
Сономдагва Ц. Монгол улсын засаг, захиргааны зохион байгуулалтын өөрчлөлт, шинэчлэл. Улаанбаатар, 1998.
Шархүү Цэ. Дөрвөн аймгийн засаг хошуудын засаг ноёдын товч шастир. // Mongoru kenkyukai. Osaka, 1984. Vol.7, т.119-207.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он