Зүүнгарын Галдан бошогт хааны шадар жанжин бөгөөд Зүүнгарын цорос язгууртан Данжила нь 1697 онд 79 шадар дагалдагсдаа дагуулан Чин улсад дагаар оржээ. Энх-Амгалан хаан биеэр хүлээн авч уулзаад дотоод сайдаар өргөмжилж, хүү Доржсэвдэнг хиа тавьжээ. 1698 онд харьяат ардыг нь Цахарт нүүлгэн тэндхийн шулуун шар хошууны бүрэлдхүүнд оруулж сум зохион Доржсэвдэнд захируулав. 1705 онд Данжилаг засаг улсад туслагч гүн өргөмжлөөд 1706 онд Түйн голд нутаглуулахаар илгээв. 1708 онд Данжилаг нас барахад хүү Доржсэвдэнд засаг, улсад туслагч гүнгийн хэргэмийг залгамжлуулаад 1723 онд дэвшүүлэн хошууны бэйс хэргэм хүртээжээ. 1730 онд дэвшүүлэн төрийн бэйл болгов. 1731 онд Зүүнгарын цэргийн довтолгооноос сэрэмжлэн Хөххотны зүг нүүлгэхийг хүссэнд цахарын хуучин нутаг Шармөрний зүг нүүлгэн суулгажээ. 1737 онд хүү Сандавт нь нэг зэрэг бууруулан засаг залгамжлуулж, Халх голын зүг нүүлгэн суулгажээ. Түүний хүү Гончигбаны үед мөн Түйн голоос нүүлгэж Сайн ноёны аймгийн Олон усны газар шилжүүлэн суулгав. Тус хошууны нутаг нь зүүнш Хүйс, өмнөш Харгат, баруунш Цагаан уул, хойш Орхон гол, зүүн хойш Өгий нуур, баруун хойш Баян өндөр, зүүн хойш Булаг уул, баруун өмнөш Орхон голд хүрчээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошууны засаг ноён Сандаг-Очирт үе улиран Сүжигт засаг цол, бэйлийн зэрэг олгосноор тус хошууг Сайн ноён хан аймгийн Сүжигт засгийн хошуун хэмээн нэрийдэх болжээ. 1923 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууг Цэцэрлэг мандлын аймгийн Хотонт уулын хошуу хэмээн өөрчилж Дэлгэрбадрах хэмээх нэг сумтай болгожээ. 1925 онд жижиг хошуудын татан буулгаж нэгтгэхэд тус хошууг татан буулгаж Цэцэрлэг мандлын аймгийн Эрдэнэ булган уулын хошуутай нийлүүлжээ. 1931 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр хуучин аймаг хошуудыг татан буулгахад тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Архангай аймгийн Хотонт сумын нутагт хуваагдан оржээ. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал