Динлиний хамт Модун шаньюйд эзлэгдсэн аймаг. Гяньгунь (Цзяньгунь) бол хожим Түрэгийн гэрэлт хөшөөний бичээст дурдагддаг Киргиз аймаг мөн. VI зуунаас өмнөх үед холбогдох түүхэн мэдээгээр киргизүүд Иу (Хами)-гаас баруун тийш, Яньци (Карашар)-гаас чанх хойш Байшань (Цагаан) уулын дэргэд нутагладаг байжээ. VI зууны үед холбогдох түрэг, хятад сурвалжийн мэдээгээр тэд одоогийн Хакасын нутаг, Минусийн хотгороор төвлөрөн сууж байжээ. Киргизийн эрх мэдлэл, нөлөөний хүрээ Таньмань (Танну/Тагна) уул хүрдэг гэж эртний хятад сурвалжид бичсэн байдаг. Газар тариалан эрхэлж талх тариа, дарс хүнсэндээ хэрэглэдэг. Сайн чанарын зэвсэг үйлдвэрлэж Түрэг зэрэг гадаад улсууд руу гаргадаг киргизүүд нь адуу, үхэр хонь өсгөдөг хагас суурьшмал, хагас нүүдэлчин ард түмэн байжээ. Киргиз түүний хараат овог, аймгууд нийтдээ 3 түмэн цэрэг жагсаадаг гэж сурвалжид тэмэдэглэсэн. Түрэг, Уйгурын хаант улсуудын цагт киргизүүд үе үе түрэг, уйгуруудтай мөчөөрхөн тэмцэж байв. Капаган хааны үед Түрэг улс хүчирхэгжсэн тул Тан улс Баруун Түрэг (Он-ок), Киргизтэй хүч хавсарч Түрэгийг довтлохоор шийджээ. Гурван улсын хаан Алтун йыш (Алтай)-д хүчээ нэгтгэхээр болзож, Түрэг хааныг цэрэглэе, өнөө эс цэрэглэвэл биднийг үхүүлж магад, гурвуул хавсарч цэрэглэе, тэднийг үгүй хийж, сөнөөе хэмээн тохирчээ. Гурван талаас хавчин устгахаар болзсон эвслийн эсрэг хэрхэн тэмцэх тухай Түрэгийн эрх баригчид чуулж хэлэлцэхэд Тоньюкук эхлээд Киргизийг довтлох санал гаргаж, Капаган хаан дэмжжээ. Түрэгийн цэргийг Тоньюкук ерөнхийд нь захирч Бөгү, Могилянь нар дагалдаж явав. Киргизийн хаан Көгмэн (Соёны нуруу) уулын өмнүүр Таньмань уулын араар нутагладаг Аз, Чик аймгийг урвуулж элсүүлжээ. Түрэгийн их цэрэг 710 намар аянд мордож 710-711 оны өвөл Кемийг давж Өрпүн-д Чиктэй тулалдаж бутниргэв. Дараа нь Азыг довтолж эзэлжээ. Тоньюкукийн захирсан түрэг цэрэг Ак Тэрмэл, Ани голуудын эхээр Көгмэн йыш (Баруун Соён)-ийг давж арваад хоног аялаад Сунга йыш-д өргөөлж байсан Киргиз хааныг шөнө гэнэдүүлэн довтлов. Киргиз хаан цэргээ цуглуулж Түрэгтэй зууралдан байлдсан ч ялагдав. Түрэгүүд Киргиз хааныг устгаж, үлдсэн олны өчгийг авч улсдаа нэгтгээд буцаж иржээ. Түрэгийг халж Төв Азийг эрхшээлдээ оруулсан Уйгур улсад 758 онд эзлэгдсэн киргизүүд завшаан тохиолвол Уйгурыг эсэргүүцэн тэмцэж байв. Уйгурын хүч сулрах далимаар 818 онд Киргизийн эзэн Ажо өөрийгөө хан өргөмжилж тусгаарлав. Үүнээс хойш хорин жил Уйгур, Киргиз хоёр хоорондоо дайтжээ. Уйгурын хааны ордны 839 оны том хуйвалдааныг ашиглаж, Эдиз аймгийн Гюйлу Мохэ (Кюлюг бага)-гийн урилгыг далимдуулж Киргизийн эзэн 1 буман цэрэгтэй довтолж Орхоны хөндийг сүйтгэж Уйгур улсыг мөхөөсөн.
Эртний хятад сурвалжид тэднийг улаан шар үстэй, улаавтар царайтай, цэнхэр нүдтэй, өндөр биетэй, эрчүүд нь чихэндээ ээмэг зүүдэг, эрэлхэг эрчүүд гараа, эр нөхөрт гарсан эмэгтэйчүүд хүзүүгээ шивж зурж хээлдэг хүмүүс байдаг, хар үс хар нүдтэй хүнийг сайны ёр биш гэж үздэг тухай дурджээ. Зуун мянгаад хүн амтай киргизүүд хүн нас барахад түрэгүүдийн адил нүүрээ зүсдэггүй, талийгчийг шатааж үлдсэн ясыг цуглуулж жилийн дараа оршуулдаг заншилтай. Эзнээ Ажо гэдэг, тэр өвөл булган малгай, зун оройг шовойлгон нугалсан алтан бүстэй малгай өмсдөг. Эзнээс бусад нь цагаан эсгий малгай өмсдөг. Өвөл модны холтсоор хусан дээвэртэй овоохойд суудаг. Зуугаас мянган хүн нэг овог болдог. Бичиг хэл нь уйгуртай адил, хувцас хунар нь түрэгтэй адил хэмээн сурвалжид дурджээ.
Анх Хүннүд эзлэгдэн түүхэнд тэмдэглэгдсэн Гяньгунь (Киргиз) нь Түрэг, Уйгурын үед хоёр ч удаа (710-711, 839) тэдэнтэй зэвсэг зөрүүлж нэг удаад нь бүр Уйгур улсыг мөхөөжээ. Гэвч ахуй амьдралын хэв маягаас шалтгаалж тэд Төв Ази, Монгол оронд бүрэн ноёрхлоо тогтоож чадалгүй нутаг буцсан юм. 866 онд урьд өмнө Уйгур улсад харьяалагдаж байсан токуз огузууд Пугу аймгийн манлайлал дор хотлоороо нүүж Монгол орныг орхисон ч киргизүүд Монгол нутагт нүүж ирсэнгүй. Энэ үеэс (840/860) Төв Ази, Монгол орныг дахин монгол хэлт угсаатнууд бүрэн мэдэж эхэлсэн гэдэг.