Ухуанийг Дунхугийн шууд удмын аймаг гэж эртний хятад сурвалжид тэмдэглэсэн. Модун шаньюйд ялагдсан Дунхугийн нэг хэсэг Ухуань ууланд нүүж очоод ийм нэртэй болсон гэж сурвалжид бичжээ. Ухуань (烏桓; увань, 烏丸 <*ʔá-wán) гэсэн нэрийг Э.Пуллиблэнк 1962 онд “Авар” (*Avar/*Awar) хэмээн сэргээснийг нэрийг эрдэмтэд дэмждэг. НТӨ 119 онд Хүннүгийн зүүнгарын сэцэн вантай тулалдсан Хань улсын Хой Цюйбин 70 гаруй мянган Ухуанийг нутгаас нь хүчээр нүүлгэж Хань улсын хилийн Шангу, Юбэйпин, Юйян тойргийн харалдаа шилжүүлэн суурьшуулж хүннү нарын хөдөлгөөнийг цагдаж байхыг даалгажээ. Хүннү Хань улсын эрхшээлд ээлжлэн автаж байсан ухуаньчууд НТ I зууны дунд үеэс бие дааж эхэлсэн. Нэг хэсэг Сяньби улсад захирагдав. Таньшихуайг нас барсны дараа ухуаньчуудын дунд Ляосийн ухуань нар товойж гарч бусдыгаа тэргүүлэх болов. Ялангуяа Тадуний (x-190-207) үед Ухуаний хүч чадал нэмэгдсэн гэж сурвалжид дурддаг. Шангу тойргийн ухуань нарын эзэн Наньлоу, Ляодун тойргийн ухуань нарын эзэн Супуянь нар хамтарч Тадуний ахын хүү Лоубанийг шаньюйд өргөж Тадуньд ван цол өгсөн ч үнэн хэрэгтээ бодлого, төлөвлөгөөг урьдын адил Тадунь мэдэж боловсруулсан хэвээр байв. Хүч чадал нь өдөр ирэхүй өсч байсан Тадунийг хятадын Вэй улсыг үндэслэгч Цао Цао 207 онд биечлэн цэрэглэж Лючэний дэргэд тулалдаж ялаад Тадунийг барьж толгойг огтлов. Улмаар Тадунийг дагаж байсан арваад мянган өрх ухуань нарыг хүчээр нүүлгэж хятадын дотоод мужууд руу нүүлгэн суулгажээ. Гэхдээ ухуань нарын олонх нь нутагтаа үлдсэн юм. Үүнээс хойш ухуаньчууд дахин нэгдэж, хүчирхэгжиж чадаагүй ч НТ IV зууны эцэс хүртэл умард хятадад өрнөсөн түүхэн үйл явдлуудад оролцож, нэр алдараа дуурсгасаар байсан гэдэг. Тухайлбал, 210-220-иод оны үед Дай тойргийн ухуаний толгойлогч Нэнчэньди нар Сяньбийн хаан Будугэний ах Фулоханьд дагаар орохоор шийдэж хамтарч чуулж байв. 237 оны орчим Ляодун-Юбэйпиний ухуань нарын эзэн Коулоудунь хятадын Вэй улстай нэг хэсэг дайсагнаж байснаа дараа нь дүү Алуцзянаа илгээж найрамдсан тухай эртний хятад сурвалжид тэмдэглэсэн байдаг.
НТӨ 119 онд Хо Цюйбиний олзолж ирсэн 70.4 мянган ухуаньчуудыг Хань улсын хилийн 5 тойргийн чиг харалдаа нутгуудад суулгав. Ухуаньчууд дотроо 5 хэсэгт хуваагдах ба олонх нь Хянганы нурууны баруун урдуур одоогийн Долоннуураас баруун тийш Цзинин хүртэлх тал хээрт нутаглаж байв. НТ 180-аад оны үед Шангу тойргийн харалдаа 9 (10) мянган өрх, Юбэйпин тойргийн харалдаа 800 өрх, Ляосийн харалдаа 5 мянган өрх, Ляодун тойрогт 1 мянган өрх нийт 84-79 мянгаад ухуаньчууд нутаглаж байжээ. Үүнээс гадна Хань улсын хилийн Дай, Яньмэнь, Юйян тойргийн харалдаа мөн ухуаньчууд нутаглаж байлаа.
Монгол хэлт, нүүдэлчин ухуаньчууд гурван удаа нутаг сэлгэж нүүсэн. Эхний удаа Хүннүгийн Модун шаньюйн довтолгооны улмаас нутаг сэлгэж Ухуань ууланд нутаглажээ. Хоёрдахь удаа, Хань улсын жанжин Хо Цюйбин НТӨ 119 онд 70 мянга орчим ухуаньчуудыг нутгаас нь нүүлгэж Ханьгийн хилийн 5 тойргийн харалдаа нутагт суулгасан юм. Гуравдахь удаа НТ 207 онд нэг хэсэг нь эртний хятад орны умард нутгуудад шилжин суув. Нөгөө хэсэг ухуаньчууд Дай, Юбэйпин, Ляодун тойргийн харалдаа нутагласаар байв. (Б.Батсүрэн
Хожуу Хан улсын түүх (хятад хэлээр)
Гурван улсын ойллого (хятад хэлээр)
Н.Я.Бичурин. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Том 1. М-Л., 1950
Parker E. The History of the Wu-wan or Wu-hwan tunguses of the first century, followed by that of their kinsmen the Sien-pi // The China Review. Vol. XX, XX, No2, 1982. тал 71-100
Mullie, Jos. L.M. Les Wou-houan // Central Asiatic Journal. Vol. XII, №4. Wiesbaden, 1969. тал 250-268
Таскин В.С. Материалы по истории древних кочевых народов группы дунху. М., 1984
Сүхбаатар Г. Сяньби нарын угсаа гарал, соёл, аж ахуй, нийгмийн байгуулал (Нэн эртнээс м.э. IV зуун). УБ., 1971
Монгол улсын түүх. Тэргүүн боть. УБ., 2003
Дэлгэржаргал П. Монголчуудын угсаа гарвал. УБ., 2005
Батсүрэн Б. Ухуань (Авар) ба Сяньби (Сэрви). УБ., 2016