Халхын зүүн гарын Түмэнхэн сайн ноёны есдүгээр хүү Бималигириди ноён эртнээс Чин улсад элчин томилон харилцаж байсан бөгөөд 1688 онд түүний ач хүү Данзан эрдэнэ тайж албат ардаа аван говийг туулан гарч Чин улсад дагаар оржээ. 1691 онд Долнуурын чуулганд бараалхаар ирсэнд түүнийг засаг, тэргүүн зэргийн тайж өргөмжлөн харьяат ардаар нь хошуу зохиож захируулав. 1712 онд нас барсанд түүний хүү Шаржавт засаг, тэргүүн зэргийн тайжийн хэргэмийг залгамжлуулав. Тус хошууны нутаг нь говь нутаг Гурван сайхан уулсыг түшиглэсэн бөгөөд зүүнш Номгон, өмнөш Хоршоот, баруунш Ишири, хойш Элстэй, зүүн хойш Тэвш, баруун хойш Элстэй ир, зүүн өмнөш Загцай, баруун өмнөш Тагц хүрчээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошууны засаг Балданд үе улиран Ёст засаг цол, бэйсийн хэргэм хүртээсэн тул үүнээс хойш тус хошууг Сайн ноён хан аймгийн Ёст засгийн хошуу хэмээн нэрийдэх болжээ. Мөн ардын дунд Балдан засгийн хошуу гэх буюу Ёст бэйсийн хошуу хэмээн нэрлэж байв. 1923 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууг Цэцэрлэг мандлын аймгийн Гурвансайхан уулын хошуу хэмээн өөрчлөн нэрлэж, Сэврэй, Хүрмэн, Хонгор гэх 3 сумтай болгожээ. 1931 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр хуучин аймаг хошуудыг татан буулгахад тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Өмнөговь аймгийн Ноён, Сэврэй, Хүрмэн, Баяндалай, Гурвантэс сумдын нутагт багтан оржээ. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал