Буриад хэмээх нэр анх Монголын Нууц Товчоонд тэмдэглэгджээ. 1207 онд Зүчийн элсүүлэн авсан ойн аймгийн нэг нь Буриад болно. Одоогийн буриад угсаатны бүлэг нь Монгол улсын хойд хилийн дагуу Байгал нуурын ар, өвөрт Доод Үдийн голоос (ОХУ-ын Красноярскийн хязгаар) Хармөрөн хүртэл оршин сууна. Буриад нь харилцан адилгүй цаг хугацаанд хоорондоо нэгдэж буриад хэмээх нэгэн нэрээр нэрлэгдэх болсон үндсэн 6 хэсгээс бүрдэл болжээ. Эдгээр нь ихирэд, булгад, хонгоодор, хорь, хамниган, Сэлэнгийн буриад нар болно. Эднээс Байгал нуурын баруун талд (ОХУ-ын Эрхүү муж) ихирэд, булгад нар, Түнхэн, Соёны нуруугаар (ОХУ-ын Буриад улс) хонгоодор, Байгал нуурын өвөр (ОХУ-ын Буриад улс), Агын тал нутагт (ОХУ-ын Өвөр Байгалын хязгаар) хори нар, Онон мөрнөөр (ОХУ-ын Өвөр Байгалын хязгаар) хамниган нар, Сэлэнгэ мөрний сав дагуу (ОХУ-ын Буриад улс) Сэлэнгийн буриадууд нутаглан суудаг. Монголын Юань улсын төр Монгол нутагтаа шилжин ирснээс хойш Байгал нуурын баруун талын буриад нь дөрвөн ойрадын бүрэдхүүнд багтаж байсан бөгөөд XVI зуунаас Зүүн Монголын Халх түмний харьяанд оржээ. XVII зууны эхээр Орос улс өмнөд Сибирьт нэвтрэн орж, ширүүн дайн хийсний эцэст Байгалын ар биеийн буриад аймгуудыг эзэлж авав. Үүнээс болж нэг хэсэг буриад нар 1658 онд Халхын зүг дүрвэн оржээ. Байгалын өвөр бие нь XVII зууны эцэст Халхын дотоод хямрал, дайн самууны улмаас хүн ардынхаа хамт Орост харьяалагдах болжээ. 1727 онд Орос улс Манж Чин улстай Буурын гэрээгээр хил хязгаараа тогтоон баталгаажуулснаас хойш Орос улс өөрийн харьяанд оруулсан Байгал нуурын ар, өвөр дэх олон монгол овог аймгуудыг буриад хэмээх ерөнхий нэрээр нэрлэх болсон байна. XVII зууны төгсгөл XVIII зууны эхнээс Байгалын өвөр биед бурхны шашин дэлгэрч эхэлсэн бөгөөд ХХ зууны эхэн болоход Байгалын өвөрийн буриад монголчууд бараг бүгд бурхны шашинд оров. Байгалын баруун биед Оросын захиргаа христосийн үнэн алдартны шашныг хүчлэн дэлгэрүүлсэн боловч ихэнх баруун буриадууд XX зууныг хүртэл бөөгийн мөргөлтэй хэвээр үлджээ. Буриад монголын хэл аялгуу нь баруун (ихирэд, булгад), зүүн (хори), өмнөд (Сэлэнгийн буриад) гэсэн үндсэн гурван салбарт хуваагдана. ХХ зууны эхэнд Орос оронд явагдсан газрын шинэчлэлийн бодлого, хувьсгал, дотоодын дайн зэргээс дүрвэсэн буриадууд олноор нүүдэллэн Монголын умард хязгаар орны дагуу суурьшиж зарим хэсэг нь Хөлөнбуйрын зүгт нүүдэллэн очжээ. Эдүгээ ОХУ-д 461389, Монгол улсад 45087, БНХАУ-д 7000 орчим буриад хүн оршин сууж байна. (Б.Нацагдорж)