Цэвээнравдан хааны зэс зоос. Нүүрэн талд: “Цэвээн хунтайж” Ар талд: “Яркендэд дэлдүүлэв” гэжээ. (B.Nyamaa. The Coins of Mongol empire. Ulaanbaatar, 2011. p. 201).

Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Зүүнгар хаант улс, Галдан бошогт, Галданцэрэн
Төрөл түүхэн хүн
Цаг үе Зүүнгар хаант улс
Салбар, чиглэл түүх
Өөр нэр (цол, сүмийн цол гэх мэт) Цол нь Зоригт хунтайж.
Хүйс эр
Төрсөн он, сар, өдөр 1665
Нас барсан он, сар, өдөр 1727
Овог, аймаг Цорос
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, ах дүү, хүү охин гэх мэт) Өвөг эцэг нь Баатар хунтайж, эцэг нь Сэнгэ хунтайж. Авга ах нь Галдан бошогт. Дүү нь Сономравдан, Данзан-Омбо.

Цэвээнравдан

Зүүнгар хаант улсын хаан (1697-1727).


Цэвээнравдан бол Цоросын Сэнгэ хунтайжийн ахмад хөвгүүн бөгөөд түүний дүү Сономравданг Галдан бошгот хорлон алсан гэдэг. Цэвээнравдан 1690 онд Галдан бошогтоос салж, биеэ даан, Бор талд нутаглах болжээ. 1697 онд Галданг нас барсны дараа Ойрад аймгуудыг нэгтгэн захирчээ.

Цэвээнравдан 1698-1699 онд Хасагийн олон аймгийг хэдэнтээ дайлж, Эрчис мөрнөөс баруун тийшхи нутгийг эзлэн авчээ. 1715 онд Хами-г довтолж, Чин улсын цэрэгтэй тулалджээ. 1716 онд жанжин Их Цэрэндондовт цэрэг өгөн мордуулж Түвэдийн Лхас хотыг эзлүүлжээ. Цэрэндондов 1717 онд Түвэдэд халдахаар ирсэн Чин улсын цэргийг ялав. Гэвч 1720 онд Чин улсын их цэргийн түрэлтийг дийлэлгүй, Зүүнгарын цэрэг Түвэдээс гарчээ. Цэвээнравдан хаан байх хугацаандаа 1715-1720 онд Зүүнгар улсын нутагт халдан довтолсон Оросын цэргийг няцаажээ. Энэ үед Чин улс цэргээ давшуулж Зүүнгарын нутагт халдан оров. Хоёр талаасаа хавчигдсан Цэвээнравдан 1722 онд Чин улстай найрамдахаас өөр аргагүй болжээ. Цэвээнравдан 1727 онд хаан ширээний төлөө санаархагчдад хорлогдон нас баржээ. Түүний орыг ахмад хөвгүүн Галданцэрэн нь залгамжлан, Зүүнгарын хаан болов. (Ц.Цэрэндорж)

Ашигласан ном зохиол

Зарлигаар тогтоосон гадаад монгол, хотон аймгийн ван гүнгүүдийн илтгэл шастир, Монгол бичгээс кирилл бичигт буулгаж, тайлбар хийсэн Цэрэндорж Ц., Эрдэнэболд Л., Баржав Д., Ганбат Н., УБ., 2007

Далай Ч., Ойрад монголын түүх, УБ., 2002

Монгол улсын түүх, дөтгөөр боть, УБ., 2003

Саруул И., Цэвээнравдан хаан, УБ., 1999


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол