Хамаа бүхий үг | Юань, Тогоонтөмөр хаан, Баян, Улаан алчууртны бослого |
Төрөл | Түүхэн хүн |
Цаг үе | Юань улс |
Хэний хаанчлалын үед | Тогоонтөмөр Ухаант хаан |
Салбар, чиглэл | Түүх |
Өөр нэр (цол, сүмийн цол гэх мэт) | Өргөсөн нэр нь Да-юн (大用) |
Хүйс | эр |
Төрсөн он, сар, өдөр | 1314 |
Нас барсан он, сар, өдөр | 1355 |
Овог, аймаг | Мэргид |
Албан тушаал | Төв бичгийн мужийн зүүн этгээдийн чэнсян |
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, ах дүү, хүү охин гэх мэт) | Эцэг нь Мажартай. Авга ах нь Баян. Хүү нь Харажан, Саньбаону. |
Юань улсын эцэс үеийн улс төрийн зүтгэлтэн,
цэргийн жанжин, түүхч.
Тогтоо анхандаа Юань улсын хуантайцзийн харьяаны хишигтэн байжээ. 1335 онд Баян тухайн үеийн гол эрх мэдэлтэн Тэнгисийг хороох үед Тогтоо түүний талынхныг довтлон бутцохьжээ. 1338 онд юйшидайфу болов. 1340 онд төрийн эрхийг голчлон мэдэж байсан Баяныг хөөн зайлуулжээ. 1341 онд Төв бичгийн мужийн зүүн этгээдийн чэнсян болж, Баяны явуулж байсан бодлогыг цөмийг нь өөрчилж, орогсдын шалгалтаар дамжуулан түшмэдийг сонгодог тогтолцоог сэргээжээ. 1344 онд өвчний улмаас албан тушаалаас чөлөөлөгдсөн боловч, 1349 онд Төв бичгийн мужийн зүүн этгээдийн чэнсянгаар дахин томилогджээ.
1352 онд цэрэг авч Сюйчжоу-гийн улаан алчууртны босогчдыг даржээ. 1354 онд бослогын нэгэн толгойлогч Чжан Шичэн-г Гаою-д бүслэлтэд оруулсан хэдий ч Тогтоогийн өрсөлдөгч нар нь түүнийг гүтгэн мэдүүлсний улмаас албан тушаалаас огцорчээ. Удалгүй Тогтоо Дали руу цөллөгийн газар луу явах замдаа хорлогдож нас баржээ.
Тогтоо бол Юань улсын эцэс үеийн алдартай улс төрийн зүтгэлтэн байв. Түүнчлэн Тогтоо нь алдарт түүхч байсан агаад 1343 онд Улсын түүхийн хүрээлэнгийн ерөнхий найруулагч түшмэлээр томилогдож, Ляо, Сун, Алтан улсын түүхийг зохиох ажлыг хариуцжээ. Түүний удирдлагын доор “Цзинь ши”, “Сун ши”, “Ляо ши” гэсэн гурван төрийн түүхийг зохиожээ. (Ц.Цэрэндорж)
Юань улсын судар (хятад хэлээр)
Далай Ч., Монголын түүх (1260-1388), гутгаар дэвтэр, УБ., 1992
Монгол улсын түүх, дэд боть, УБ., 2003
Сүгияма Масааки, Монголын эзэнт гүрний мандал буурал, орчуулсан Цэрэндорж Ц., УБ., 2015
임종욱, 중국역대인명사전, 이회문화사, 2010 (солонгос хэлээр)
첵메드 체렝도르지, 14세기 후반 동아시아의 국제정세와 북원과 고려의 관계, 한국학중앙연구원 박사학위논문, 2011 (солонгос хэлээр)
Ганболд Ж., Мөнхцэцэг Т., Наран Д., Пунсаг А., Монголын Юань улс, УБ., 2006
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он