Капаган хааныг хятад сурвалжид Мочжо (默啜 <*Bäk-čor, Бэгчор), түвэд сурвалжид 'Bug-čhor гэж тэмдэглэжээ. Луу жилийн долоон сард (692.8.18-9.15) Кутлук Илтериш хааныг нас барсны дараа 27 насандаа Капаган Түрэгийн хаан болов. Түрэгийн хүчирхэгжилт Капаган Бэгчор хааны үед болсон юм. Хятад сурвалжид Капаган хааны үед л Түрэгийн хожуу хаант улсын нутаг дэвсгэр дорноос өрнө зүгт түмэн ли (5300 км) сунаж, 4 буман харваачтай болсон гэж тэмдэглэсэн. 699 онд Капаган хаан засаг захиргааны шинэчлэл аввч хэрэгжүүлжээ. Дүү Дусифу-г зүүн жигүүрийн шад, Гудолугийн хүү Моцюй-г баруун жигүүрийн шад болгов. Тус бүрт нь 2 түмэн цэрэг өгчээ. Өөрийн хүү Фуцзюй (匐俱, *bögü)-г бага-хаанд өргөмжилж хоёр шадыг захируулав. Түүнд 4 түмэн цэрэг хуваарилжээ. Капаган хаан 696-714 оны хооронд Кидан (696), Тан улс (698-702, 706), Басмил (703), Йер Байырку (709), Киргиз, Түргэш, Карлук, Басмил болон Тан улс оролцсон эвсэл (710-714), Түрэг-Токуз огузын (715-716) эсрэг явуулсан их дайнд гар бие оролцож эсвэл удирдаж явуулсан байдаг. Капаган хаан эдийн засгийн дорвитой арга хэмжээ авч аюулгүй байдлаа хангахыг оролдож байжээ. Тэрбээр 697 онд Тан улсаас нэг буман “ху” эсвэл 4 түмэн “дань” (ойр. 1200-3200 тн) тариа будааны үр, 3000 ширхэг газар тариалангийн багаж, хэдэн арван мянган жин эсвэл 1, эсвэл 4 түмэн жин (4-16 тн орчим) төмөр авах хүсэлт тавьж байв. Тан улс хүсэлтийн зохих хэсгийг ёсоор болгосон гэдэг. Ийм их бага зэмсэг, үр тариаг зөвхөн хэрэглэх бус харин тарьж ургуулах зорилгоор гаднаас оруулж ирсэн хэрэг. Капаган хаан бас Тан улсын баруун хойд хэсгийн нутгийн согдуудтай урьдын ёсоор худалдаа арилжаа хийхийг хүсч байсан ч Тан улс завсарт нь хаалт болох учир тухайн чиглэлд нэлээд хэдэн удаа цэрэглэсэн байдаг. Эдийн засгийн сонирхолоо хамгаалахын тулд ийнхүү байлдсан хэрэг. Улсын дотоодод өрнөсөн “их хямралын” үеэр 716 оны 7-р сарын эхээр Капаган хаан Байырку аймгийн босогчдын отоонд орж алагдсан юм. Түүнийг залгамжилсан Бөгү бага хааныг төд удалгүй Күлтегин довтолж бүх гэр бүл, ах дүүсийн хамт хүйс тэмтэрчээ. Капаганы зарим хүүхдүүд Мо тегин (*Бэг тегин) зэрэг Тан улс руу зугтаж амжжээ.
    Ашина яс, Шэли-тули овогтой
    Хаан болоод анх 694 онд Тан улсын Линчжоу (Нинся, Линъу) тойрогт халджээ. 694, 695 онд Капаган Тан улсад элч илгээв. 696 онд Киданыг довтолж Тан улсад тусалсан ч Тан улс Капаганыг хуурсан тул 12-р сард Шэнчжоу (Тогтох сянь)-г довтолжээ. Капаган 697 онд орд өргөөгөө говийн өмнөх Хэйша-д нүүлгэн байрлуулаад “У овогт хатан мэхэллээ, би Тан улсын хааны удмыг хууль ёсоор ширээнд нь суулгана” гэсэн цуу тарааж, шалтаг болгоод 1 бум цэргээр Тан улсыг – “šantuŋ balïqa”, “taluy ögüz”-ийн чиглэлээр дайлав. Капаган биечлэн “šantuŋ balïqa” чиглэлээр довтолжээ. 699-700 онд дотоодын хэрэгтээ Капаган анхаарчээ. 701, 702 онд Капаган Тан улсын Лун-ю (Taŋut) муж, Altï čub soγdaq (Нинся, Динбянь; Шэньси, Байчэнцзы) тойргуудыг довтолжээ. Дараа нь 4-р сард Шилингуан боомтыг Бинчжоу тойрогт цөмөрчээ. Тан улс эрх баригчид угтаж байлдахаар хэдэн жанжин илгээсэн ч Капаганд ялагджээ. Руни бичгийн дурсгалд Altï čub soγdaq-ыг цэрэглэж, сөнөөсний дараа Табгачийн Онг тутук (Ли Дан) 5 түмэн цэрэгтэй довтолж ирсэнд Ыдук баш-д тулалдаж сөнөөсөн гэж өгүүлдэг. 7-р сард Дайчжоу, 10-р сард Синьчжоу тойргийг довтлоод буцжээ. 705 онд Капаган Линчжоу тойргийн Минша хошууг довтолж Тангийн Шача Чжуни (Чача Сэнгүн)-гийн 80 мянган цэрэг тулалдав. Чача Сэнгүн ялагдаж 6-30 мянган цэргээ алджээ. Тэр жил түрэгүүд Юаньчжоу (Нинся, Гуюань), Хуйчжоу (Ганьсу, Цзинъюань) тойргийг довтолж, Лун-югийн улсын адуу үржүүлгийн газраас түмэн агт булаагаад ухарчээ. Тоньюкукийн бичээст Табгач хаан, Он-ок хаан, Киргиз хаан дайсан болов, гурван хаан үгсэж Алтун йыш-д хавсарья гэж болзов, өнөө эс цэрэглэвэл биднийг үхүүлж магад, гурвуул хавсарч цэрэглэе, тэднийг үгүй хийж, сөнөөе гэсэн мэдээ үлдсэн. 707-709 онд Тан улс энэ эвслийг зохион байгуулжээ. Түрэгүүд Могилянийг 26-тай байхад Чик, Азыг, Киргизийг довтолж улсдаа нэгтгэжээ. 711 онд Болчу-д Баруун түрэгтэй байлдаж зугтсаныг нь мөшгөж Йенчү голыг гаталж, Бенглигек уул, Темир Капыгха хүртэл давшсан юм. 713-714 онд Капаган хаан Инэл хан, Тун-о тигин, Хоуба сылифа, Могилян, Көл ич чур зэрэг Түрэгийн цэргийн эрхтнүүдэд цэрэг өгч Тэнгэр уулын арын Бешбалык хотыг 4-6 удаа цэрэглэж, довтолж дагаар оруулж авчээ. Хотыг бүслэн байлдахад Капаганы хүү Тун-о тигин алагдаж, ял зэм хүртэхээс эмээсэн хүргэн Хоуба эльтебер Тан улс руу оргон зугтжээ. (Б.Батсүрэн)