Түрэг улсыг үндэслэн байгуулагч Бумын өвөг эцэг нь Асянь шад, эцэг нь Туу ябгу, дүү нь Истеми ябгу. 535 оноос ашина-түрэг нарыг захирах болсон. 545-551 оны хооронд Жужаны эсрэг босч тэмцсэн өндөр тэрэгтэн аймгуудыг өөртөө нэгтгэж хүчирхэгжсэн. Үүндээ эрдэн Жужаны хаанаас хишиг гуйж ураглахыг хүссэн ч Жужаны хаан Анагуй ихэрхэж уурлажээ. Үүнд бухимдсан Бумын Баруун Вэй улстай ураглав. Дараа нь 552 оны 2-3 дугаар сард Жужаны Анагуй (Амгай) хааныг бутцохисны дараа өөртөө Или хаан цол өргөсөн. Гэвч удалгүй үхсэн. Түүнийг үхсэний дараа Түрэг улсын зүүн хэсгийг Кэло хүү нь, баруун хэсгийг Истеми ябгу дүү нь мэдэх болсон.
    Түрэгийн Ашина овог.
    487 (492) онд Зүүнгар, Алтайн цаад бие Эрчис мөрний сав нутагт төв, баруун Монголоос нүүж ирсэн өндөр тэрэгтнүүд 541 он хүртэл тус бүс нутгыг захирч байв. Энэ үед Алтайд ашина-түрэгүүд ирж нутаглаад хорь гучаад жил болж байв. Гэвч VI зууны эхээр өрнө зүгээс Эфталитын хаант улс, дорно зүгээс Жужаны хаант улс ээлж дараалан Зүүнгарын Өндөр тэрэгтнийг довтолж эрхшээлдээ оруулах болов. Энэ хоёр улсад түшмэг байдлаар захирагдаж байсан Зүүнгарын өндөр тэрэгтэн нарын сүүлийн толгойлогч Цюйбинь нь 541 оны эхээр Зүүн Вэй улсад зугтаж очсноор тэдний төр ч мөхөв. Энэ нөхцөл байдлыг Ашина-түрэгийн ахлагч Бумын ашиглаж өндөр тэрэгтнүүдийг өөртөө нэгтгэжээ. 542 онд анх Баруун Вэй улсыг хилд халдав. Үүнээс хойш 545 он хүртэл жил бүр өвөл голын мөс хөлдсөний дараа Баруун Вэй улсыг уулгалах болжээ. Баруун Вэй улсын сайд Юйвэнь Тай 545 онд Ань Нопаньто гэгч согд хүнийг Түрэгт илгээж эвийн гэрээ байгуулжээ. 551 онд Баруун Вэйгийн Чанлө гүнжийг илгээж ураг барилдав. Алтайгаас баруун зүгт Зүүнгар нутгийн түрэг хэлтэн овог, аймгуудыг нэгтгэж Баруун Вэй улстай улс төрийн холбоо тогтоосон Бумын 552 онд өөрийн эзэн Жужаны Анагуй хаанд хүн зарж ураг барилдахыг гуйжээ. Гэтэл Анагуй “чи миний төмөрчин байж хэрхэн ийм их үг хэлэв” хэмээн уурлаж бухимдсан хариу өгчээ. Бумын мөн уурлаж Жужаны элчийг хороож гэнэт цэрэглэн Анагуйг бутцохисон юм. Ингэж Түрэг улсыг байгуулах үндэс нөхцлийг Бумын бий болгожээ. (Б.Батсүрэн)