
Адил утгатай үг | Төвд-Монголын гэрээ |
Хамаа бүхий үг | Дундад Иргэн улс, Хаант Орос улс, Англи улс |
Төрөл | Үйл явдал |
Цаг үе | Богд хаант Монгол улс |
Бүс нутаг | Төв Ази |
Болсон цаг хугацаа | 1913 оны 1 дүгээр сарын 11 |
Хаана болсон | Нийслэл хүрээнд |
Холбогдох түүхэн хүн, аймаг угсаатан | Богд Жэбзүндамба хутагт, Да лам Равдан, Лувсан-Агваан |
Монголчууд 1911 оны 12 дугаар сарын 29-нд тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглажээ. Үүний зэрэгцээ хятадад өрнөсөн хувьсгалын нөлөөгөөр Чин улсын сүүлчийн хаан Пү И-г хаан ширээнээс буулган 1912 оны 1 дүгээр сарын 1-нд Дундад Иргэн улсыг байгуулснаа зарласан. Дундад Иргэн улс Чин улсын бүрэлдэхүүнд байсан бүх хятад, манж, монгол, хотон, төвдийг өөрийн бүрэлдэхүүн хэмээн зарласан. Төвдүүд Дундад Иргэн улсын амбанг 1913 он 1 дүгээр сард Лхас хотоос хөөн гаргаснаар Төвдүүд тусгаар тогтнолоо тунхаглажээ.
Далай лам өөрийн зөвлөх буриадын Агваан лхарамбатай Төвдийн цаашдын хувь заяаны тухай нэлээд хэлэлцээд тусгаар тогтнолоо зарласан Монголчуудыг загвар болгож, тэдэнд ойр дөт байхаар шийдсэн. Тиймээс Далай лам өөрийн төлөөлөгч Гүжир цаншав ханчин Лувсан-Агваан, донир Агваан ёнзон, мөнгө санхүүгийн тэргүүлэгч Ишжамц, бичээч Хандгалсан нарыг Нийслэл хүрээ рүү илгээсэн. Төлөөлөгчид Нийслэл хүрээнд хүрэлцэн ирээд Далай ламаас Монгол улсыг тусгаар тогтносон тухай баяр хүргэж, Олноо Өргөгдсөний 2 дугаар оны 12 дугаар сарын 4-ний өдөр Нийслэл хүрээнд Богд хааны зарлигаар томилогдсон Гадаад яамны хамаарсан сайд нягт билэгт да лам Равдан, эрхэлсэн түшмэл бэйс Дамдинсүрэн нартай хэлэлцэн 9 зүйлийн гэрээ бичгийг байгуулсан
Монгол-Төвдийн гэрээ нь шинээр тусгаар тогтносон хоёр улс харилцан бие биенээ хүлээн зөвшөөрч, дотоод болон гадаадад аюул тохиолдвол харилцан туслалцах, буддын шашныг дэлгэрүүлэх, харилцан худалдаа нэвтрүүлэх тухай заасан. Энэ гэрээ нь Монголын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрсөн анхны гэрээ байсан. (Ч.Батдорж)
Монгол улсын түүх. Боть V. Адмон ХХК-д хэвлэв. УБ., 2004.
Л.Дэндэв. Монголын товч түүх. Монгол бичгээс хөрвүүлж, оршил бичиж, тайлбар хийсэн Сампилдондовын Чулуун. Соёмбо принтинг. УБ., 2006
Монгол ба Түвд ХХ зууны эхний хагаст. (ХIII Далай лам Түвдэнжамц Монголд заларсан түүх). Бемби сан. УБ., 2009
С.Л.Кузьмин. Нууц Түвд орон. (Тусгаар тогтнол ба эзэгнэлийн түүх). Орчуулсан Б.Сандагдорж. УБ., 2011
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он