Монгол рабфак-ийн анхны төгсөгчид 1934 он Улаан-Үд хот. Эх сурвалж: (Гамма гэрэл зургийн агенталгийн архиваас)

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Монгольский рабочий факультет
Хамаа бүхий үг Монгол сурагчид, Улаан-Үд
Төрөл Зохион байгуулалт
Цаг үе 1930-1940 он
Санаачлагч ЗХУ-ын Сайд нарын Зөвлөл
Бүс нутаг ЗХУ-ын Буриад Монголын автономит улс, БН Тува улс, БНМАУ
Үүсэж байгуулагдсан он цаг 1930 оны 2 дугаар сарын 20
Татан буугдсан он цаг 1940 он
Салаа салбарууд Хөдөө аж ахуйн сургууль, Мал эмнэлгийн техникум

Монгол Рабфак

Монгол сурагчдад зориулсан Буриад Монголын автономит улсад байгуулсан сургууль

    1929 оны сүүлээр ЗХУ-ын Сайд нарын Зөвлөлөөс Монгол, Тува, Буриад улсуудын ажилчин ангийг бэлтгэх, дээд боловсролын газруудад элсэх чадвартай сурагчдыг бэлтгэх зорилгоор монгол, тува, буриад сурагчдад зориулж Буриад-Монголын автономит улсын Дээд-Үд хотод “Монголын ажилчны сургууль”-ийг байгуулахаар шийдсэн.

    Монгол рабфак-ийн байгуулах ажлыг богино хугацаанд бэлтгэж, 1930 оны 2 дугаар сарын 20-ны өдөр Монголоос 75, тувагаас 15 сурагчидтайгаар албан ёсоор хичээл эхэлсэн. Тус сургууль 15-30 насны сурагчдыг 2 жил бэлтгэлд, 4 жил жинхэнэ ангид суралцуулж, нийт 6 жилийн хугацаанд ЗХУ-ын дунд сургуулийн 5-10 дугаар ангийн боловсролыг эзэмшүүлдэг байв. Сурагчид математик, физик, хими, одон орон судлал, шугам зураг, монгол хэл, орос хэл, уран зохиол, нийгэм судлал, ерөнхий түүх, БНМАУ-ын түүх, газар зүй, биеийн тамир, цэргийн бэлтгэл зэрэг хичээлүүдийг үзнэ. Сургуулийн эрхлэгчээр Н.Р.Ринчино, багшид А.И.Алексеев, Б.Б.Шагдыров, И.Д.Ханташкеев, А.Аюурзанаин зэрэг орос, буриад багш нар ажиллаж байснаас гадна монгол хэлний хичээлийг Монгол улсын Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн Ш.Лувсанвандан, Д.Чойжилсүрэн нар багшилж байсан. 

    Монгол Рабфак нь нийт 10 жилийн хугацаанд 1912 сурагч бэлтгэсний зарим нь цаашид үргэлжлүүлэн ЗХУ-ын аль нэгэн их, дээд сургуульд суралцсан. Монгол улсад өндөр албан тушаал хашиж байсан БНМАУ-ын СнЗ-ийн Ерөнхий сайд Ю.Цэдэнбал, СнЗ-ийн орлогч Д.Майдар, ШУА-ийн дарга Б.Ширэндэв нар Монгол Рабфак-т суралцаж байсан.

    1940 онд БНМАУ-д Дээд сургууль байгуулах шийдвэр гарч, Дээд сургуулийн бэлтгэл сургуулийг байгуулсан учир Монгол Рабфак-ын үйл ажиллагааг зогсоосон. 1941 онд БНМАУ-ын Ардын хувьсгалын 20 жилийг тохиолдуулан ЗХУ Монгол Рабфак-ийн танхимын тоног төхөөрөмж, лаборатори, номын санг БНМАУ-ын Засгийн газарт бэлэглэсэн. (Ч.Батдорж)

Ашигласан ном зохиол

Зөвлөлтийн найз нартай танилцсан минь. Академич Базарын Ширэндэвийн бүтээлийн чуулган.  Адмон ХХК-д хэвлэв. УБ., 2012. т.127

А.М.Шойдонова. Монгол Рабфак в деле просвещения монголов (1930-1940 гг.) // Вестник Бурятского Государственного Университета. Улан-Удэ, 2015

Монгол-Оросын шинжлэх ухаан, соёлын харилцаа. (1921-1960). Боть I. Нэмж засварласан хоёр дахь хэвлэл. Адмон ХХК-д хэвлэв. УБ., 2011. т.201-202.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол