Монголын түүхийн тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ЦЭРЭНДОРЖ Балингийн

Монгол улсын Ерөнхий сайд Б.Цэрэндорж

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг	Монгол улсын Ерөнхий сайд
Хамаа бүхий үг	Их шавь, Богд хаант Монгол улс, Гадаад хэргийг бүгд эрхлэх шийтгэх яам, Автономит эрх, Чэн-И
Төрөл	Түүхэн зүтгэлтэн
Цаг үе	ХIХ зууны сүүл ХХ зууны эхэн
Хэний хаанчлалын үед	Манжийн эрхшээлийн үеийн Монгол, Богд хаант Монгол улс, Хэмжээт цаазат Монгол улс, БНМАУ
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт)	Хичээнгүй сайд, Ар Монголын хөгшин чоно
Хүйс	Эр
Төрсөн он, сар, өдөр	1868 он
Нас барсан он, сар, өдөр	1928 оны 11 сарын 13
Овог, аймаг	Жэвзүндамба хутагтын Их шавийн Хэрлэн барсдай отог
Албан тушаал	1885-1890 онд Хүрээн дэх Манж журганы яаманд дагалдан, туслах, жинхэнэ бичээч 1890-1904 Хүрээн дэх Хаант Оросын консулын орчуулагчийн суруульд багш 1904-1911 онд Хүрээн дэх Манж сайдын яаманд хятад хэлний орчуулагч түшмэл, зургаадугаар зэргийг түшмэл 1911-1913 онд Богд Хаант Монгол улсын Гадаад хэргийг бүгд эрхлэн шийтгэх яамны дэс түшмэл 1913 - 1915 онд Гадаад хэргийг бүгд эрхлэн шийтгэх яамны дэд сайд 1921 онд Хэмжээт цаазад Монгол улсын Ардын засгийн газрын Гадаад явдлын яамны эрхэлсэн түшмэл 1922 - 1923 онд Хэмжээт цаазад Монгол улсын Гадаад явдлын яамны сайд, Ерөнхий сайдын жинхэнэ орлогч 1923-1928 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд
өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт)	эцэг Балин [Билэг], эх Мөнгөнхүү, хадам эцэг хар зайсан Равжир, эхнэр Должинжид, хүү Юндэн

ЦЭРЭНДОРЖ Балингийн

ХХ зууны Монголын төр, нийгмийн зүтгэлтэн, дипломатч, Монгол Улсын ерөнхий сайд

Жэвзүндамба хутагтын Их шавийн Хэрлэн Барсдай отгийн харьяат ядуу ард Балингийн гэрт мэндэлсэн. Цэрэндорж өөрийн төрөлхийн сэргэлэн оюун билгээ дайчлан шамдаж оролдсоор монгол, манж, хятад хэл бичигт нэлээн сайн сурч, бичгийн боловсролтой хүмүүсийн эгнээнд оржээ. Хүрээн дэх Манж сайдын яаманд ажиллах хугацаандаа Чин улсын төр бууран доройтож буйг ойлгож, Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулах үйлсэд зүтгэсэн. 1911 оноос Гадаад яамны [Гадаад хэргийг эрхлэн шийтгэх яам] дэс түшмэл, 1913 оноос Гадаад яамны дэд сайд, 1915 онд тэргүүн сайдын албанд дэвшин ажилласан. 1912-1913 онд Гадаад яамны сайд Чин ван Ханддорж, 1913-1914 онд Ерөнхий сайд Сайн ноён хан Намнансүрэн нар Хаант Орос улсад айлчлахад хамт явсан. Хиагтын гурван улсын гэрээнд Монголын засгийн газрын төлөөлөгчөөр оролцсон. 1918 оны 5 дугаар сард Автономит Засгийн газрыг “самуун намын аюулаас хамгаалахын тулд хятад цэргийн нэг хороог Ар Монголд ирүүлэх” тухай Хятадын төлөөлөгч Чен И-д бичиг илгээж байсан. Үүний дагуу Гамин цэрэг Монголын Нийслэл хүрээ, Хиагт зэрэг хотуудад орж ирж байрласан юм.

1921 оны хувьсгалын дараа Б.Цэрэндорж Гадаад яамны эрхэлсэн түшмэл, Ардын Засгийн газрын Ерөнхий сайдын жинхэнэ орлогч, Гадаад яамны тэргүүн сайдаар ажиллаж байгаад 1923 онд Ерөнхий сайд С.Дамдинбазар нас барсны дараагаар Ардын Засгийн азрын Ерөнхий сайдаар томилогдон 1928 он хүртэл ажилласан. Цэрэндорж нь 1921 оны хувьсгалын дараа Монгол улс Бүгд найрамдах засаг тогтоох үйл явцад идэвхийлэн оролцож “Үндсэн хууль” зохиох комиссын даргаар ажилласнаас гадна нийт 60 гаруй хууль, дүрэм боловсруулахад оролцсон. Монгол төрийн гадаад бодлогыг дан ганц ЗХУ-тай харилцах бус, капиталист улс орнуудтай ч мөн харилцах, дотооддоо хуучин ноёд, язгууртнуудын эсрэг үйл ажиллагаа явуулах бус тэднийг улсын аж ахуйн ажилд татан оруулах, хувийн капиталыг дэмжин, иргэн бүр чинээлэг амьдрах нөхцлийг бий болгох бодлого баримтлан ажилласан.

1928 оны өвөл Б.Цэрэндоржийг нас барахад “хэзээд Монгол үндэстний газар ус, ард түмэн, улсын эрх мэдэл, эдгээрийг алдахгүйг цаг ямагт бодолхийлэн оролдож явсан" хэмээн гашуудан тэмдэглэж байжээ. (Ч.Батдорж)