Бабо сэцэн хааны хүү Буджав дайчин хунтайжийн хүү Лувсан эрдэнэ ахай уг нь 1691 онд Долнуурын чуулганы үеэр Сэцэн ханы нэгэн засаг бэйс Пунсагийн хошуунд харьяалагджээ. 1695 онд харьяат ардаа аван Оросын зүг оргон орсон засаг, улсад туслагч гүн Хандыг нэхэн байлдаж хэсэг ардыг нь хураан оруулж ирсэн тул 1697 онд Чин улсын төрөөс засаг, тэргүүн зэргийн тайж өргөмжлөн тусдаа тусгай хошуу болгожээ. 1715 онд нас барахад нь түүний хүү Шагдаржав засаг, тэргүүн зэрэг тайж залгамжлаад 1719 онд Литангийн газраас Далай ламыг залж, Лхасад хүргэв. 1723 онд улсад туслагч гүн болсон болов. Тус хошуунд захирагдаж байсан баргачууд удаа дараа Орост оргож боссон хэрэг гарсан тул тэдгээр баргачуудыг 1734 онд Хөлөнбуйрт нүүлгэн Шинэ барга найман хошууны бүрэлдхүүнд оруулжээ. Мөн тус хошуунд хэсэг хамнигад захирагдаж байжээ. Хошууны нутаг нь зүүнш Дэлгэр хан уул, өмнөш Хэрлэн Баян улаан, баруунш Таанат гол, хойш Хатар гол, зүүн хойш Тарад гол, баруун хойш Хэнтий уул, зүүн өмнөш Хөх чулуут, баруун өмнөш Цэцэгт нуга хүрчээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад Жавзандамба хутагт Богд хаанаас тус хошууны засаг ноёныг үе улиран далай дархан засаг өргөмжилсөн тул үүнээс хойш тус хошууг Сэцэн хан аймгийн Далай дархан засгийн хошуу хэмээн нэрийдэх болов. 1923 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр тус хошууг Хан Хэнтий уулын аймгийн Хан Хэнтий уулын хошуу хэмээн өөрчлөн нэрийджээ. 1931 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр хошуудыг татан буулгахад тус хошууны хуучин нутаг нь одоогийн Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр, Цэнхэрмандал сумд, Төв аймгийн Мөнгөнморьт сумын нэгэн хэсэг болжээ. Тус хошууны нутаг дэвсгэрт эртний тахилгат Бурхан халдун уул оршдог. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал

Далай дархан засгийн хошууны газрын зураг (1907)