Зос, бэхээр зурсан зурагт байгалийн тогтцоороо байгаа хад чулууны гадаргуу дээр болон агуйн хананд хүн, мал, амьтан, тэмдэг зэргийг тусгай найрлага бүхий зос, бэх, шороон будаг ашиглан зурсан зургуудыг оруулан үзэж болно. Зосон зураг нь зохиомж, зурсан арга барилын ялгаанаас хамаарч бүтээгдсэн он цагийн хувьд харилцан адилгүй байдаг ба энэ нь эртний хүмүүсийн ертөнцийг үзэх үзэл, шүтлэг бишрэлийн талаарх мэдээллийг агуулдагаараа онцлогтой юм. Монгол орны зосон зургийг дотор нь үндсэн гурван бүлэгт хуваан үзэж болно.
    1. Амьтад, элдэв төрлийн дүрс тэмдэг дүрсэлсэн зосон зураг
    2. Сөөлжир чагтан тэмдэг бүхий зосон зураг
   3. Дөрвөлжин болон дугуй хүрээнд олон тооны цэг, түүний хажууд шувуу, хүн, амьтад, дүрсэлсэн зосон зураг.
    Эдгээр нь он цагийн хувьд нэг дэх бүлгийн зосон зураг нь чулуун зэвсгийн үед, хоёр дахь бүлгийн зургууд чулуун зэвсгийн сүүлээс хүрлийн үе, гурав дахь бүлгийн зургууд хүрлийн үед холбогдоно. Харин Монгол нутгаас илэрч олдсон хар бэхэн зураг нь Монголын үед холбогддог.
    Хоёр дахь бүлгийн зосон зургийн гол илэрхийлэх шинж нь сөөлжир чагтан тэмдэг буюу “х” хэлбэрийн солбисон хоёр зураас бөгөөд түүнтэй хамт эгнэсэн босоо зураасууд байдаг байна. Зарим тохиолдолд хүнтэй хамт дүрсэлсэн байдаг. Энэ төрлийн зосон зургийн утга санааг судлаачид эртний хүмүүсийн ертөнцийг үзэх үзэл, сүсэг бишрэлийн илрэл болсон галыг эрхэмлэн шүтэж тахих зан үйлтэй холбоотой, мөн хүнийг тоймлон дүрсэлсэн дүрс, нарны бэлгэдэл, эртний хүмүүс шүтлэг бишрэлтэй холбоотой зан үйл гүйцэтгэдэг газартаа онгод тэнгэрээ дуудан, түүнийгээ буух тэмдэг болгон тавьдаг байсан хэмээн олон янзаар тайлбарласан байдаг.
    Гурав дахь бүлгийн зосон зураг төв Монгол, Өвөр Байгалын өмнөд хэсгээр ихэвчлэн тархсан байх ба гол шинж нь дөрвөлжин болон дугуй хүрээ, түүн дотор олон тооны цэг, хүрээний дээд талд далавчаа дэлгэсэн шувуу, хүрээний доор эсвэл хажууд хос зураасны хоёр талд адуу хөтөлсөн хүн, нохой зэргийг дүрсэлсэн байдаг. Энэ төрлийн зосон зураг нь “Сэлэнгийн” хэмээн нэршсэн бөгөөд ихэнх судлаачид тухайн овог аймгийн шүтлэг бишрэлийн газар, тариалангийн баяр ёслолыг тусган үзүүлсэн, овог аймгийн бие даасан байдлыг илэрхийлсэн хэмээн янз бүрээр тайлбарласан байдаг боловч зарим судлаачид хүрлийн үеийн оршуулгын зан үйл гүйцэтгэж байгаа буюу түүнтэй холбоотой үйл явдлыг харуулсан хэмээн үзсэн байдаг нь үнэнд илүү нийцэх бололтой.
    Зосон зургууд агуйн хана, уул нуруудын хад чулууны толигор гадаргуу, голын эрэг, хавцал дагуух хад, намхан уул толгодын энгэрийн хадархаг хэсгүүдэд голчлон зурагдсан байдаг. (Н.Батболд)