Засгийн газрын дэргэдэх Бэлэглэлийн Төв Комиссын анхдугаар хурлын тогтоол.1941.09.11. ГХТА. ф.2, хн 47, тал 178

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Фронтод туслах хөдөлгөөн
Хамаа бүхий үг Бэлэглэлийн Төв комисс, бэлгийн цуваад, “Хувьсгалт Монгол танкийн бригад, “Монгол ард” нисэх эскадриль, морьд, Фронтод очсон төлөөлөгчид, фронтын захидал
Төрөл Үйл явдал
Цаг үе ХХ зуун [Дэлхийн II дайн, Зөвлөлтийн Эх орны дайны үе]
Бүс нутаг Өнөөгийн Монгол улс, ОХУ
Болсон цаг хугацаа 1941-1945
Хаана болсон БНМАУ
Холбогдох түүхэн хүн, аймаг угсаатан Х.Чойбалсан, Ю.Цэдэнбал, Д.Дамба, Н.Намсрай, С.Янжмаа, элчин сайд Ж.Самбуу

Бэлэглэлийн хөдөлгөөн

Зөвлөлтийн ард түмэн, Улаан армид туслах хөдөлгөөн

         Монгол улс Эх орны дайн эхэлсэн анхны өдрөөс ЗХУ-ын талд тууштай зогсож, ард олон Улаан армид туслах бүх нийтийн хөдөлгөөнийг өрнүүлсэн. 1941 оны 9 сарын 6-нд  бэлэглэлийн ажлыг эрхлэх Засгийн газрын комисс байгуулагдаж, даргаар БНМАУ-ын ГЯЯ-ны орлогч сайд Э.Намсрай, МАХН-ын Төв Хорооны Тэргүүлэгч гишүүн С.Янжмаа нар ажиллаж байв.

            Монголчууд өрх гэр, хамт олон, баг сум, аймаг орноороо адуу мал, арьс шир, ангийн мах, алт мөнгө, үнэт эдлэл, хувцас зүйлийг гар таталгүй бэлэглэж, “Бүхнийг фронтод”, “Бүгдийг ялалтын төлөө” хэмээх уриан дор цаг наргүй хөдөлмөрлөж, хийж бүтээсэн бүхнээ Улаан армид зориулсан билээ.  Бэлэглэл материаллаг тусламж (стратегийн түүхий эд нийлүүлэх, бэлгийн цуваад илгээх, байлдааны техник худалдан авах, агт морьд бэлтгэх, чөлөөлөгдсөн нутгуудад мал зүйлээр туслах) болон  сэтгэлийн санааны дэмжлэг (Улаан армид татагдагсдын ар гэрт тэтгэлэг олгох,Монголын төлөөлөгчид фронтод бэлэг хүргэх, захидал харилцаа)-ийн боломжийн бүх хэлбэрээр хэрэгжсэн. Дайны жилүүдэд 6 удаагийн бэлгийн цуваагаар хэдэн мянган тонн хүнсний зүйл, дулаан хувцас тээсэн 700-аад вагоныг илгээж, монголын ард түмний хөрөнгөөр Хувьсгалт Монгол” танкийн цуваа, “Монгол ард”эскадрийг байгуулахад 4,5 сая төгрөг, 100000 $,300 кг алтыг зориулж, хагас сая агт морьдыг худалдаж бэлэглэн, бүрэн бус мэдээгээр 40 гаруй мянган толгой мал, олон сая төгрөг, дулаан хувцсыг чөлөөлөгдсөн нутгуудад явуулжээ.

           БНМАУ-ын Засгийн газрын удаа дараагийн тогтоолоор тус улсад байнга оршин суугч зөвлөлтийн харъяат нараас Улаан армид татагдсан цэргийн албан хаагчдын ар гэр, дайнд тахир дутуу болж ирэгсдэд  сар бүр 20-250 төгрөгийн мөнгөн тэтгэмж олгож, орон сууц, ажил алба, сургууль боловсролын асуудлыг шийдэж байв. Монголын  төлөөлөгчид Эх орны дайны фронтод удаа дараа бэлэг хүргэн очиж, фронтын дайчидтай захидлаар харилцах хөдөлгөөн өрнүүлэн сэтгэл санааны дэмжлэг үзүүлсэн.

     Монголчуудын үзэл бодол, үнэт зүйлс, эв нэгдлийн хүчийг харуулсан энэ тусламж Улаан армийн ялалтанд хувь нэмрээ оруулж, хоёр орны харилцаанд эгнэгт дурсагдах түүхийг үлдээсэн төдийгүй БНМАУ-ын тусгаар оршихуй, бүрэн эрхт байдлыг дэлхийн бодлогыг тодорхойлогч Их гүрнүүд хүлээн зөвшөөрөх бас нэгэн үндэс болжээ. (Н.Хишигт)

Ашигласан ном зохиол

Бат-Очир Л., МАХН фашизм, милитаризмын эсрэг тэмцэлд ард түмнээ зохион байгуулсан нь. 1941-1945. (Редактор: Ж.Роозон). УБ.: Улсын хэвлэлийн газар, 1985
Лувсандорж Ш., Болормаа С., Ариунболд А., Фашизм, милитаризмын эсрэг тэмцлийн жилүүд дэх нам,төрийн бодлого, түүний хэрэгжилт. (Хянан нягталсан: Ж.Болдбаатар). УБ.:”Адмон”, 2011
Монголын ард түмэн: Бүхнийг фронтод, Бүгдийг ялалтын төлөө. Баримт-гэрэл зургийн цомог (Ерөнхий редактор: С.Чулуун, Эмхтгэгчид: Н.Хишигт, Ч.Дашдаваа, Ч. Болд).УБ.: ”Адмон“ 2015
Монгол улсын түүх. Тавдугаар боть (ХХ зуун).Редактор:Ж.Болдбаатар, М.Санждорж, Б.Ширэндэв. УБ.: ”Адмон” компани, 2003                                                                                                                                                              

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Монгол ба Орос дэлхийн хоёрдугаар дайны жилүүдэд. Эрдэм шинжилгээний өгүүллийн эмхтгэл. (Редактор: Ч.Дашдаваа, Л.В.Курас, Эрхэлсэн: Н.Хишигт). УБ-Улан Удэ.: “Бэмби сан”ХХК, 2011
Сэрсэн зууны түүх II.  (Эрхэлсэн. Д.Долгорсүрэн, Редакцийн зөвлөл: Ц.Оюундарь, А.Мөнхчимэг, Р.Төрдалай, Х.Алтантөгс, Ч.Содбилэг, Н.Мөнхцэцэг, Хянан нягталсан: С.Чулуун).УБ.: ”Мөнхийн үсэг“ ХХК,  2011