Ухуулах хуудас, уриалгууд

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Бүх нийтийн санал асуулга
Хамаа бүхий үг Монголын тусгаар тогтнол, Төв Комисс, ДИУ, дипломат харилцаа
Төрөл Үйл явдал
Цаг үе ХХ зууны эхний хагас
Хэний хаанчлалын Үед БНМАУ
Бүс нутаг Өнөөгийн Монгол улс
Болсон цаг хугацаа 1945.10.20
Хаана болсон БНМАУ
Холбогдох түүхэн хүн, аймаг угсаатан Х.Чойбалсан, И.В.Сталин, Ван ши зе, В.М.Молотов, Г.Бумцэнд, Ли фа жан, Ч.Сүрэнжав

Бүх ард түмний санал хураалт

Монголын тусгаар тогтнолыг баталсан бүх ард түмний санал хураалт

      Ялтын бага хурлын шийдвэрийг хэрэгжүүлэх дараагийн шатны үйл ажиллагаа болсон Зөвлөлт-Хятадын хэлэлцээрийн гол асуудлын нэг нь БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг ДИУ-аар хүлээн зөвшөөрүүлэх явдал байж, талууд удаан зөрөлдсөний эцэст “…Япон ялагдсаны дараа хэрэв БНМАУ-ын хүн ам тусгаар тогтнох эрмэлзлээ баталбал Гадаад Монголын тусгаар тогтнолыг одоогийн байгаа хилээр нь зөвшөөрнө” гэсэн нотыг 1945оны 8 сарын 14-нд солилцжээ.

      Япон улс дайнд ялагдсанаа хүлээн бууж өгсний дараа 1945 оны 9 сарын 21-нд хуралдсан БНМАУ-ын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 76-р хурлаас “Бүх ард түмний саналыг тус улсын бүх дэвсгэр нутаг дээр 1945 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр нэгэн зэргээр гаргуулах” тогтоолыг батлан, 85-р хурлаас санал хураалтыг явуулах зааврыг гаргав. Санал хураах Төв ба салбар комиссууд байгуулагдан бэлтгэл ажлыг сар хүрэхгүй хугацаанд хангаснаар БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг батлах бүх ард түмний санал хураалт товлосон өдрийн өглөөний 6 цагт эхэлж 18 аймаг, Улаанбаатар хот, МАХЦ, Хязгаарын цэрэг, 3ХУ-д сурч ажиллаж байсан 487285 хүн буюу нийт сонгогчдын 98.6%  нь оролцож, бүгд тусгаар тогтнолоо баталжээ. Санал хураалтын дүнгийн тухай Төв комиссын тогтоолыг Улсын Бага хурлын Тэргүүлэгчид батлан 11 сарын 10-нд ЗСБНХУ, ДИУ-ын Засгийн газарт илгээжээ.

     ДИУ-ын Засгийн газрын төлөөлөгч Ли Фа жаныг дагалдсан 12 хүнтэй баг Улаанбаатар хотын 3,5,8-р хороо, Төв аймгийн Лүн сумын 1-р багт санал хураалтын явцыг ажигласан. Санал хураалтын дараа Ли Фа жан“Үнэн” сонины сурвалжлагч Ц.Дамдинсүрэнтэй ярилцаж, 11 сарын 1-нд “Гадаад Монголын ард түмний санал хураалтын тухай илтгэл”-ийг ерөнхийлөгч Чан Кай Ши-д өргөн барьжээ. 1946 оны 1 сарын 5-нд Дундад иргэн улсын Засгийн газраас  БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрсөн тухай мэдэгдлийг гаргав.  Санал хураах Төв комиссын орлогч дарга Ч. Сүрэнжав тэргүүтэй төлөөлөгчид 1946 оны 2 сарын 8-нд Чунчинд очиж, санал хураалтын дүнг танилцуулан Засгийн газартай хэлэлцээ явуулсны дүнд 1946 оны 2 дугаар сарын 13-нд БНМАУ, ДИУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоох, элчин төлөөлөгчөө харилцан суулгах тухай нот бичиг солилцжээ. (Н.Хишигт)

Ашигласан ном зохиол

Батбаяр Ц., Монгол ба  Их гүрнүүд  ХХ зууны эхний хагаст (Хиагтаас Ялта хүртэл: Сталин, Чан  Кай ши, Монголын тусгаар тогтнол). Хянан тохиолдуулсан:Ч.Дашдаваа. УБ.”Мөнхийн үсэг” ХХК, 2006
Батсайхан О.,Монгол үндэстэн Бүрэн эрхт улс болох замд.1941-1946. (Шүүн нягталсан З.Лонжид). УБ.: “Адмон”компани, 2005
Лхамсүрэн Б., Монголын гадаад орчин,тусгаар тогтнол. (Редактор М.Санждорж). УБ.:1995
Монгол улсын түүх. Тавдугаар боть (ХХ зуун). Редактор: Ж.Болдбаатар, М.Санждорж, Б.Ширэндэв. УБ.:”Адмон” компани, 2003
Сталин ба Монгол орон. Архивын баримтын эмхтгэл (Эмхтгэгчид: Ч.Дашдаваа, Д.Өлзийбаатар, С.Чулуун). УБ.:“Бэмби сан”ХХК, 2010.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Монголчууд Нийгэм журамд давшин орсон нь (1924-1959). (Зохиогчид. О.Батсайхан, З.Лонжид, Б.Батсайхан, М.Дэлгэржав, Ж.Баатарцогт, Ж.Раднаабазар,Р.Эрдэнэтунгалаг, Л.Энхбаатар, Г.Мягмарсамбуу, Ерөнхий редактор: О.Батсайхан, Уран сайхны редактор: Р.Энхбат). УБ.: “Монсудар” хэвлэлийн газар,2016
Монгол Улс Чөлөөлөх дайнд-1945”. Баримт-гэрэл зургийн цомог (Ерөнхий редактор: С.Чулуун, Эмхтгэгчид: Н.Хишигт, Ч.Дашдаваа, Г.Мягмарсамбуу, Ч. Болд, Р.Баяр).УБ.: “Адмон” ХХК, 2015
Сэрсэн зууны түүх I. (Эрхэлсэн. Д.Долгорсүрэн, Редакцийн зөвлөл: Ц.Оюундарь, А.Мөнхчимэг, Р.Төрдалай, Ч.Содбилэг, Н.Мөнхцэцэг).УБ.: ”Мөнхийн үсэг“ ХХК,  2011