Азийн морин дивизийн захирагч, дэслэгч ненерал Унгерн фон Штернберг

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Барон Унгерн
Хамаа бүхий үг Азийн морин дивиз, цагаантны генерал
Төрөл Түүхэн зүтгэлтэн
Цаг үе XIX зууны сүүл - ХХ зууны 20-иод он [1885-1921]
Хэний хаанчлалын үед Ардын эрхтэй хэмжээт цаазат Монгол улс
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) Роберт-Николай-Максимилиан Унгерн-Штернберг
Хүйс Эр
Төрсөн он, сар, өдөр 1885.12.29
Нас барсан он, сар, өдөр 1921.9.15
Овог, аймаг Герман үндэстэн
Төрсөн газар Австрийн Грац хот
Албан тушаал 1908-1910 онд Өвөр Байгалийн Аргуны I хороонд офицер /хорунжий/, 1910-1912 онд Амурын хасаг цэргийн хороонд зуутын дарга, 1914.7.19-1917 оны зун хүртэл Дэлхийн дайны фронтод, 1918 оны 1 сараас Хайлаар хотын комендант, 1918.9.1-1920.9.23 - Азийн морин дивиз, бригад, корпусын захирагч
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) Эцэг Теодор-Леонгард Рудольф фон Унгерн-Ште́рнберг Эх Софи-Шарлотте фон Вимпфен Дүү Роберт-Эгинхард Максимилианфон Унгерн-Ште́рнберг Охин дүү Мария-Теодора-Елизабет фон Гойниген-Гюне Эхнэр баронесса Елена Павловна [Манж нэр-Цзи]

УНГЕРН фон Штернберг

Оросын цагаантны хөдөлгөөний төлөөлөгч, дэслэгч генерал

      Эртний язгуурт Унгерн фон Штернбергийн удмын 18 дахь үеийн төлөөлөгч. 1885 оны 12 сарын 29-нд төрсөн. Ревелийн гимназийн III ангийг дүүргэж, хувийн дунд сургуульд сурсан. 1903-1905 онд Петербургийн усан цэргийн сургуульд сурч байгаад Орос-Японы дайнд явсан.1908 онд Павловын цэргийн дунд сургуулийг төгсөж Өвөр Байгалийн Аргуны, Алс Дорнодын Амурын  цэргийн хороодод алба хаасан. Тусгаар Монгол улсын цэрэгт алба хаахаар 1913 оны 8 сард Ховдод ирсэн ч консул В.Ф.Люба, хамгаалах цэргийн дарга нар татгалзсан тул хагас жил хиртэй хүлээгээд буцжээ. Дэлхийн нэгдүгээр дайнд гарамгай байлдан Георгийн загалмай тэргүүтэй 5 одон шагнагдаж, есаул цол хүртсэн. 1917 оны 11 сард Эрхүүд очиж Г.Семёновтай нийлэн  1918 оны эхээр Хайлаарын  комендантаар томилогдсон. 11 сард  хошууч генерал цол авч,    Азийн морин дивизийг Даурт эмхлэн байгуулсан. 1918оны  8  сарын 16-нд манж гүнжтэй гэрлэж, 1920 оны 9 сард гэрлэлтээ цуцлуулсан.
      1920 оны 10 сарын 1-нд “Азийн морин дивиз” хэмээх 800-аад цэргийг авч Монголын хязгаарт нэвтэрсэн. Хятад цэргийн эсрэг тэмцэхээр Богд хаантай харилцаж, арав, арван нэгдүгээр сард Хүрээг хоёр удаа дайрсан ч амжилт олоогүй.  Монголчуудаар хүчээ зузаатган  1921 оны 2 сарын 3-нд Хүрээнээс хятад цэргийг хөөж Чойр, Хаалганы байлдааныг амжилттай удирдсан учир Богд хааны зарлигаар Унгернд  ханы зэрэг дархан хошой чин вангийн хэргэм, Улсыг мандуулагч их баатар жанжин цол шагнаж, Г.Семёнов дэслэгч генерал цол олгосон.  Хятад цэргийн хүчийг задалж, Монголын автономит засаг сэргэн тогтоход Унгерн чухал үүрэг гүйцэтгэсэн ч цаашдын зорилго, үйл ажиллагаа нь Монгол орны байдлыг хүндрүүлж, үндэсний эв нэгдлийг бусниулах аюулыг буй болгосон юм.  
          Зөвлөлт Сибирьт довтлохоор 1921 оны 5 сарын хорьдоор Хүрээнээс хөдөлсөн  Унгерн, Резухиний захирсан бригадууд Монголын умард хилийн район,  зөвлөлтийн нутагт Монгол ардын журамт цэрэг, АДБНУ-ын цэрэг, Улаан цэргийн V армийн ангиудтай  удаа дараа байлдсан  ч  эцсийн зорилгод хүрч чадаагүй. Улаан цэрэгт шахагдсан Унгерн 8 сарын дундуур Монгол нутагт буцаж оров. Цагаан офицерүүд хуйвалдаан зохион байгуулснаар  Унгерн  Сундуй гүний  цэрэгт зугатан очсон ч монголчууд түүнийг  8 сарын 21-нд баривчлан К.К.Рокосовскийн  35-р хороонд тушаажээ. Барон Унгернийг Новониколавскт  олны өмнө шүүж 1921 оны  9 сарын 15-нд ЗСБНХОУ-ын Хувьсгалт цэргийн онцгой шүүхээс цаазаар авах ял оноон мөн өдөр гүйцэтгэсэн.
     Новосибирийн мужийн шүүхийн 1998 оны 9 сарын 25-ны хуралдаанаар барон Унгерн фон Штернбергийг цагаатгахаас татгалзсан байдаг. (Н.Хишигт)

Ашигласан ном зохиол

Белов Е.А., Барон Унгерн фон Штернберг. Биография, идеология. Военныепоходы. 1920-1921гг. М.: Издательство “Аграф”, 2003
Белое движение. Исторические портреты. (Составитель А.С.Кручинин).М.: Издательство АСТ, 2014.
Кузьмин С.Л.,История барона Унгерна: опыт реконструкции. (Редакторы: О.Батсайхан, А.Р.Ефименко). М.:Товарищество научных изданий КМК, 2011.
Першин Д.П., Барон Унгерн, Урга и Алтанбулак. Записки очевидца о смутном времени во Внешней (Халхаской) Монголии в первой трети ХХвека. (Подготовка текста, вступительный очерк, послесловие и комментарии И.И.Ломакиной).  Самара.: Издательский дом “Агни”, 1999.
Юзефович Л.А., Самодержец пустыни. (Феномен судьбы барона Р.Ф. Унгерн-Штернберга). М.: Эллис лак,  1993,

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Барон Унгерн в документах и мемуарах. (Составитель и редактор С.Л.Кузьмин).М.:
Товарищество научных изданий КМК, 2004.
Доржсүрэн Д., Бароныг баривчилсан хүн.  Хоёрдахь хэвлэл. (Редактор С.Ичинноров).УБ.: “Аргун Трейд” ХХК, 2016
Оссендовски Ф.,Хүн, араатан, бурхад (Дамбийжаа, барон Унгерн хийгээд Загастайн савдаг, Диваажингийн тухай 1921оны аян замын эрэгцүүлэл-тэмдэглэл). Орчуулсан Ж.Нэргүй. Ариутган шүүсэн Б.Цэнддоо. УБ.: 2000.
Хишигт Н., “Монголын түүхэнд Унгерний холбогдох нь”//Түүх. МУИС-ийн НУФ. Эрдэм шинжилгээний бичиг. №188. Тал 42-50.