Халхын Сэцэн хаан Шолойн хүү Чойжавын хүү Цэрэндаш эрдэнэ хунтайж 1688 онд зүүнгарын цэргийн хөлөөс зайлан говийг туулан Чин улсад дагаар оров. 1691 оны Долнуурын чуулган дээр түүний албат ардыг сум хуваан хошуу болгож түүнийг засаг, тэргүүн зэрэг тайж өргөмжлөн хошуу захируулав. 1696 онд цэргийн гавьяа байгуулсан тул улсад туслагч гүн өргөмжилжээ. Хошууны хүн амын ихэнхийг Сэцэн хааны ноёдын дээд өвгө Амин дурал ноёны өмчилж авсан отгуудын нэг болох хатагинууд бүрэлдүүлж байсан тул Сэцэн хаан Шолойн хүү Чойжавын угсааны ноёдын захирсан өөр хоёр хошууны хамтаар хатагины гурван хошуу хэмээн нэрийддэг байжээ. Тус хошууны нутаг нь зүүнш Өрвөл уул, өмнөш Гүний өндөр, баруунш Бухын уулны нуруу, хойш Улаан өндөр, зүүн хойш Хяр нуур, баруун хойш Хөх овоо, зүүн өмнөш Толь булаг, баруун өмнөш Булшт уул хүрчээ. Баруун өмнө талаараар Дарьгангын адуун сүргийн газартай зах нийлнэ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошууны засаг тэргүүн зэрэг тайж Доржжавт үе улиран ёст засаг цол хүртээсэн тул тус хошууг Сэцэн хан аймгийн Ёст засгийн хошуу хэмээн нэрийдэх болжээ. Сүүлээр нь Доржжав засаг бэйс хэргэм хүртсэн тул Ёст бэйсийн хошуу гэж ч хэлэх болжээ. 1923 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр Хан Хэнтий уулын аймгийн Баянмөнх уулын хошуу хэмээн өөрчлөн нэрлэж, Баянхутаг, Баянцагаан, Жавхлант, Шарга уул зэрэг 4 сумтай болгожээ. 1929 онд тус хошууг татан буулгаж Хан Хэнтий уулын аймгийн Матад хан уулын хошуунд нийлүүлэв. 1931 оны засаг захиргааны шинэчлэлээр хошуудыг татан буулгахад тус хошууны хуучин нутгаар одоогийн Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумыг байгуулжээ. 1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсгалын удирдагчдын нэг жанжин Сүхбаатар нь тус хошууны хүн байсан тул түүний нэрээр ийнхүү нэрлэжээ. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал

Ёст засгийн хошууны газрын зураг (1907)