Оюутан Элбэгдорж Ринчино

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Элбэгдорж, Ринчинов,
Хамаа бүхий үг Коминтерн, хувьсгал, Цэргийн зөвлөл, Засгийн газрын зөвлөх, Төв Хорооны Тэргүүлэгч гишүүн
Төрөл Түүхэн зүтгэлтэн
Цаг үе XIX зууны сүүл - ХХ зууны 20-иод он [1888-1938]
Хэний хаанчлалын үед Ардын эрхтэй хэмжээт цаазат Монгол улс, БНМАУ
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) Аламж Мэргэн,- Хувьсгалт ажлын нэр-Д.Р.Бородаевский, Д.Тимуров, 1921 оны хувьсгалын үед хэрэглэж байсан нууц нэр-Бадам
Хүйс Эр
Төрсөн он, сар, өдөр 1888.5.16.
Нас барсан он, сар, өдөр 1938.6.23.
Овог, аймаг Буриад-Монголын Баргажин аймаг, ихирэд овог
Төрсөн газар Хялгана
Албан тушаал 1916-1917 Байгалын мужийн Эд хэрэглэгчдийн хоршооны тоо бүртгэлийн хэлтсийн эрхлэгч, 1918 онд Дорнод Сибирийн Буриад-Монголын Үндэсний Төвийн Гүйцэтгэх хорооны дарга, Өвөр Байгалын Хувьсгалт Цэргийн Зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга, Буриад-Монголын улаан цагдаагийн захирагч, 1919 онд Даурын Засгийн газрын зөвлөх, 1920-1921 оны 4 сар ОК(б)Н-ын Сибирийн товчооны Дорно дахины ард түмний секцийн ажилтан, Коминтерний Алс Дорнодын Нарийн Бичгийн Дарга Нарын Газрын Монгол- Төвдийн хэлтсийн эрхлэгч, 1921 оны 4 сараас 1925 оны 11 сар. Монголын Бүх цэргийн Зөвлөлийн тэргүүлэгч, Ардын ЗГ-ын зөвлөх, 1925-1937 онд Дорно дахины хөдөлмөрчдийн их сургуульд багш, профессор
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) Өвөг эцэг Б.Балгано, Эх Бүүбэй Балгано, Хадам эцэг Н.П,Намм, Эхнэр М.Н.Намм, хүү Санандар, охин Эржима, Енок

РИНЧИНО Элбэгдорж

Улс төрийн зүтгэлтэн. Буриад-Монголын Баргажин аймагт төрсөн. Монгол үндэстэн

        1888 оны 5 дугаар сарын 16-нд төрж, 3 настайдаа хойт эцэг Ринчиноноор овоглосон. 1899-1914 онд  Дээд-Үд, Троицкосавскийн бага, дунд сургууль, гаалийн сургууль, Технологийн дээд сургуулийн бэлтгэл анги, Томскийн гимнази,  Петербургийн их сургуулийн хуулийн ангид суралцаж, оюутны нууц хөдөлгөөн оролцон улс төрийн ухуулга явуулсны учир хоригдож явсан.1915-1916 онд Монголд эдийн засгийн шинжилгээний ангид оролцсон.1917-1918 онд Буриадын үндэсний хөдөлгөөний удирдагчдын нэг, 1919 онд Нармай Монголын Засгийн газрын зөвлөх байсан.

   1920 оны зунаас  ЗОУ-д очсон Монголын эх орончдын үйл хэрэгт туслалцаж, Москвад очсон төлөөлөгчдийн орчуулагчаар ажилласан. 1921 оны 4 сараас АТЗГ-ын зөвлөх, Бүх Цэргийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж, цагаантны эсрэг тэмцэлд оролцсон. 1921 оны 7 сараас АЗГ-ын зөвлөх, БЦЗ-ийн тэргүүлэгчээр ажиллаж, МАН-ын  II, III их хурлаас Төв Хорооны гишүүн, тэргүүлэгч гишүүнээр сонгогдсон.  Э.Д.Ринчино Монгол Ардын засгийн газраас  хэрэгжүүлсэн нийгмийн өөрчлөлтийн үйл явцад идэвхийлэн зүтгэхийн зэрэгцээгээр эрх мэдлээ хэтрүүлэн Монголын төр, намын удирдагчдыг хагаралдуулах, амь насыг хорооход гол үүрэг гүйцэтгэсэн. Коминтерний төлөөлөгч Т.Рыскуловтай  зөрөлдсөний улмаас 1925 оны 11 сард ЗХУ-д эргэн татагдсан. Москвагийн Дорно дахины хөдөлмөрчдийн их сургуульд багшилсан. 1930 онд БХК (б)Н-д орлогчоор, 1933 онд жинхэнэ гишүүнээр элссэн.

    Монголын үндэсний хөдөлгөөн, нам, улсын байдал, эдийн засаг, шашны асуудлаар 20 гаруй  өгүүлэл бичсэн. ЗСБНХОУ-ын Улаан тугийн одон, БНМАУ-ын Цэргийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагнагдсан

   Э.Д.Ринчиног 1937 оны 6 сард  ЗХУ-ын ДХАК-аас баривчилж, “японы тагнуул, БХК(б)Н, Зөвлөлт Засгийн удирдагчдыг хөнөөхөөр бэлтгэсэн, Буриад-Монголын ардын аж ахуйг хорлон сүйтгэх ажиллагаа явуулсан” гэж буруутган ялын дээд хэмжээгээр шийтгэж 1938 оны 6 сарын 23-нд гүйцэтгэсэн. ЗСБНХУ-ын Дээд Шүүхийн Цэргийн коллегийн 1957 оны 5 сарын 7-ны өдрийн магадлагаагаар Э.Д.Ринчиногийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгож цагаатгасан. (Н.Хишигт)

Ашигласан ном зохиол

Жабаева Л.Б., Элбек-Доржи Ринчино и национально-демократическое движение монгольских народов.Улан-Удэ.: Издательство ВСГТУ, 2001
Элбек-Доржи Ринчино. Документы,Статьи,Письма.Улан-Удэ.:Редакционно-Издательский отдел Минпечати Республики Бурятия, 1994
Элбек-Доржи Ринчино о Монголии. Избранные труды. Улан-Удэ.: ”Курумканская типография”, 1998

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Бүх цэргийн Зөвлөл.Баримтын эмхтгэл.1921-1934. (Эмхтгэгчид:С.Ганболд, Д.Гомбосүрэн, Н.Хишигт,  Хянан нягталсан: С.Ганболд).УБ.:БХИС-ийн хэвлэх үйлдвэр, 2010.
Х.Фүтаки. Элбэгдорж Ринчино ба Монголын 1921 оны хувьсгал //Mongolica VOL 10, УБ., 2000.
Эрдэнэбаяр Э., “Э.Д.Ринчиногийн улс төрийн үйл ажиллагааны тухай асуудалд (1921-1925)” // Түүхийн судлал, боть ХХХII, Fasc.15, УБ, 2000. т. 6-18.