Чингис хааны 19 дэхь  үеийн үр хойчис. Дарайсун Гүдэн  хааны ахмад хөвгүүн Түмэн 1558  онд их хаан суусан.  Тэрээр Их хааны нэр төрийг өргөхийн тулд зүүн, баруун түмнийг нэгтгэн захирахыг оролдож, өөрийн ураг төрлийн ноёдоос төлөөний сайд суулган,тэднээр дамжуулан Төв засгийг зарласан. Алтан ургийн залгамж,эв найрамдлыг эрхэмлэсэн Түмэн хааныг халхын баарин отгийн Субухай,Шиуха зоригт, урианхайн Тонхур, Занхан, үжээдийн Хонхдай, баруун түмний Баясхал ноён, түүний үр хөвгүүд,урианхайн харуулынхан дэмжсэнээр Монголын улс төрийн нэгдэл дахин сэргэжээ.

    Түмэн хаан төрийг цааз хуулиар чангатган номын хүчээр засч ирсэн уламжлалыг даган 1576 онд Түвэдийн Гарма ламыг урьж ирүүлэн улааны шашинд орж, III Далай лам Содномжамцтай холбоо тогтоохоор хоёр удаа нутагтаа залсан.Төвдтэй шашин улс төрийн холбоо тогтоон бүс нутаг дахь байр сууриа хадгалах,Мин улсын эсэргүүцэл довтолгооныг няцаах хэрэгсэл болгож байсан нь түүний  гадаад улс төрийн үйл ажиллагааны нэг чухал чиглэл байв.  Түмэн хаан газар нутгаа өргөтгөх бодлого явуулж, зүрчид, илигүд, дагуур аймгуудыг эрхэндээ оруулан, алба татлага авч байв.

    Түмэн хааны улс төр, шашны үйл ажиллагаа үр дүнд хүрч дотоодын самуун зогсон  ард олны амьдралд эерэг өөрчлөлтүүд гарсан. Тэрээр эе эв,засаг хууль, шашин номын хүчээр нийт зүүн Монголыг нэгтгэн зангидаж Их хааны сүр нөлөөг дэлгэрүүлэн Засагт хаан цол хүртжээ.

    Монголын улс төрийн төрийн эв нэгдлийг сэргээж, 35 жил төр барьсан  Түмэн засагт хааныг  ахмад хөвгүүн Буян нь залгамжлан хаан суужээ. (Н.Хишигт)