Халхын зүүн гарын Түшээт хаан Чахундоржийн ойр төрлийн Мэргэн ноён Гүршихийн үеэлд дүү Хаймчиг нь 1688 онд говийг туулан Чин улсад дагажээ. 1690 онд түүний дүү Намжил болон үеэл ах мэргэн ноён Гүршихи нар түүний албат харьяатыг булаав хэмээн Чин улсын хаанд заалдаж байсан тул 1697 онд түүнийг Гүршихийн хошуунаас салган тусдаа хошууны засаг тэргүүн зэргийн тайж өргөмжилж, 5 сумыг захируулжээ. Тус хошууны нутаг нь зүүн Их газар, Ацат уул, өмнөш Шувуун толгой, баруунш Булагийн сүүж, хойш Бүрэнхий, зүүн хойш Сангийн далай, баруун хойш Хадан ус, баруун өмнөш Хөтөл долоонд хүрчээ. Улиастай болон Хүрээний зүг тавьсан өртөө замууд тус хошууны нутгаар дайран өнгөрдөг тул хошууны ардууд малын бэлчээрээр нилээд гачигдаж байжээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглахад тус хошууг Түшээт хан аймгийн Дайчин засгийн хошуу хэмээн өөрчлөн нэрийдэж, засаг Батсуурь нь тухайн үеийн ноёдоос хамгийн ахмад настай нь байсан тул үе улиран дайчин засаг цол, хошууны бэйс хэргэм шагнажээ. 1923 онд засаг захиргааны шинэчлэлээр тус хошууг Богд хан уулын аймгийн Дэлгэрцогт уулын хошуу хэмээн нэрлэж, Алтантэвш, Гурвансайхан, Дэрэн, Сайнцагаан, Хөхбүрд, Цагаан-Овоо, Цахир зэрэг сумдтай болгож, харчин өртөөний нутгаар байгуулсан Хулд, Луус сумдыг нэмж оруулжээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр Дундговь аймгийн Дэрэн, Дэлгэрцогт, Адаацаг, Гурвансайхан болон Хулд, Луус зэрэг сумдыг үүсгэн байгуулжээ. (Б.Нацагдорж)

Засаг ноёдын үе залгамжлал

Дайчин засгийн хошууны газрын зураг (1907)