Нэг хүнийг тахин шүтэх үзэл. Эх сурвалж: (Д.Эрдэнэбатын хувийн архив)

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Ганцаар захирах дэглэм, хууль зүйн хэмжээгүй эрх мэдэл
Хамаа бүхий үг Тоталитар дэглэм
Төрөл Түүхэн үйл явдал
Цаг үе XX зууны 30-аад оны сүүлч, 50-иад оны эх
Бүс нутаг Монгол улс
Болсон цаг хугацаа 1939-1952
Хаана болсон БНМАУ
Холбогдох түүхэн хүн, аймаг угсаатан Орон даяар

Нэг хүнийг тахин шүтэх үзэл

Засаглалыг хэрэгжүүлэхэд ард түмний түүхэн үүрэг, хүсэл эрмэлзлэл, бүтээлч сэтгэлгээ, улс төрийн идэвхид тулгуурлах үндэсний хүчин зүйлийн оролцоог үгүйсгэж, гадаад хүчин зүйлийн ач холбогдлыг хэт товойлгож, үндэсний үнэлэмж, ардчиллын шалгуурыг алдагдуулсан үзэл.

        Умард хөршийн удирдагч Сталины заавраар Х.Чойбалсанг 1936 оны эхээр ДЯЯ-ны сайдаар, 1937 оны 9 дүгээр сарын 2-нд Цэргийн яамны сайдаар, улмаар цаашлан 1939 онд Ерөнхий сайдаар дэвшүүлж,  Монголын засаг төрийн дээд эрхийг атгуулсан нь ганцаар захирах дэглэм тогтох үүд хаалгыг нээсэн юм. Зөвлөлтийн удирдагчид, ЗХУ-ын ДХАК, Х.Чойбалсангаар толгойлуулсан ганцаар захирах дэглэмийг ашиглан БНМАУ-ын төрийн дээд эрх барих байгууллага УБХ болон эрх баригч МАХН-ын удирдах байгууллагуудыг устгаж, үндсэн хуулийг хөсөрдүүлэн, үндэсний ардчилсан хувьсгалын чиг баримтлагч нам, төрийн зүтгэлтнүүдийн бүхэл үеийнхнийг хөнөөх дарангуйлалд шилжсэн юм. Халх голын дайнд БНМАУ ялалт байгуулсан нь ард түмний удирдагч хэмээн өргөмжлөгдсөн Х.Чойбалсангийн нэрийг асар өндөрт өргөсөн бөгөөд Дэлхийн хоёрдугаар дайнд ЗХУ-ын үнэнч холбоотны үүргээ нэр төртэй биелүүлсэн,  1945 оны Чөлөөлөх дайнд оролцсон Монгол ардын армийн ялгуусан ялалт, Бүх ард түмний тусгаар тогтнолын төлөөх санал асуулга, баталгаажуулалт зэрэг түүхэн үйл явдлууд нь Х.Чойбалсангийн “гавьяаг” бишрэн өргөмжлөх, тахин шүтэхийн дээд цэгт хүргэсэн юм.  Нэг хүнийг тахин шүтэх явдал нь удирдагч болон олон түмний хооронд бий болсон ихэвчлэн сэтгэл хөдлөл, хувийн харилцаанд үндэслэгддэг, удирдагчдын харилцаа буюу онцгой чадвар, авъяас чадварт итгэх итгэл бөгөөд удирдагчийг бие хүнийх нь хувьд хэт бурханчлан өргөмжлөх, дарангуйлах нэр хүндийг нь эрх мэдлийн институтаар дамжуулан бэхжүүлдэг ардчилалд харш улс төрийн онцгой үйлдэл юм. (Д.Эрдэнэбат)

Ашигласан ном зохиол

Болдбаатар Ж., Дашдаваа Ч., Шинэчлэлийн төлөө хөдөлгөөн, түүний хувь заяа (1952-1966). “Соёмбо принтинг” ХХК. УБ., 2005.
Монгол улсын түүх. Боть V. “Адмон” ХХК. УБ., 2003.
Хорьдугаар зууны Монгол. Түүхийн тойм. Шинжлэх ухааны хэвлэлийн “Эрдэм” компани. УБ., 1995.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

БНМАУ-ын түүх. III боть. Улсын хэвлэлийн газар. УБ., 1969.
МАХН-ын түүхэн товчоон. УБ., 2001.
Нэг хүнийг тахин шүтсэн хийгээд түүний хор уршгийн тухай. УБ., 1989.