Жасын хөрөнгийг хурааж буй нь. Эх сурвалж: (Д.Эрдэнэбатын хувийн архив)

Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Сүм хийдийн эдийн засгийг хавчин сулруулах бодлого
Хамаа бүхий үг Жас – төвдөөр нийтийн буюу сангийн газар хэмээсэн үг
Төрөл Түүхэн үйл явдал
Цаг үе XX зууны 20-иод оны дунд үеэс 40-өөд оны эх
Бүс нутаг Монгол улс
Болсон цаг хугацаа 1924-1940
Хаана болсон Монгол улс
Холбогдох түүхэн хүн, аймаг угсаатан Орон даяар

Жасын кампани

Жасын малыг хамтралын аж ахуйд хамаарагдсан малчдад аажмаар шилжүүлэх замаар сүм хийдийн хүчин чадлыг сулруулахад чиглэгдсэн бодлого.

         Зүүнтний их хийрхлийн үед жасын малыг хурааж авахыг оросууд удаа дараа санал болгосон боловч Монголын төр засгийн удирдагчид үүнийг хэрэгжүүлэх ямарч боломжгүйг сайтар учирлаж тайлбарлаж байв. Гэвч  Коминтерн, Зөвлөлтийн удирдлага жасын малд ногдуулах татварыг нэмэх, улмаар төрийн өмчид хурааж авахыг шахан шаардах болсон юм. Ийнхүү  “Жасын кампани” гэгчийг өрнүүлж, 1930 оны 2 дугаар хагасаас жасын малыг хураахгүй харин мал сүрэгт ногдуулан хураах татварын хэмжээг эрс нэмж, улмаар жасын малыг ядуу айл өрх ба шинэ тутам байгуулсан хамтрал, коммуна, артель, нөхөрлөлөөр маллуулж өндөр хөлс хурааж авч байх болгожээ. Лам нарын тодорхой хэсэг жасын кампани бол шашныг устгах ажил хэмээн үзэж, ард олныг турхирсан ухуулга ятгалга явуулж байснаас гадна сүм хийдүүд жасын мал, хөрөнгөө нуун дарагдуулах “хар жас” (хар жас гэдэг нь сүм хийдүүд малаа сэм нуухыг хэлнэ) болгох зэргээр эсэргүүцэж байв. Бодит амьдрал дээр жасын кампаний тухай ядуу, дунд ардуудын дунд сурталчлан таниулах ажлыг сайтар хийгээгүйн улмаас зөвхөн жасын малыг хурааж байна хэмээн ойлгож байжээ. Шинэ эргэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлсэн бүх хугацаанд Монголын төрөөс шашныг хавчин хязгаарлах бодлого явагдаж, эдийн засгийн үндсэн хөшүүрэг албан татварын хуулиар хэт дарамталж байсны уршгаар 1932-1935 онд жасын малын тоо толгой 263 138-иас 32 368 болтлоо 87.7%-иар буюу 8.1 дахин хорогдсон байна. 1940  он гэхэд жасын талаар улсаас дэс дараатайгаар авч явуулсан албан татварын бодлогын үр дүнд сүм хийдийн жасууд мал хөрөнгөгүй болж, үндсэндээ цаашид үйл ажиллагаа явуулах эдийн засгийн чадамжгүй болсон юм. (Д.Эрдэнэбат)

Ашигласан ном зохиол

БНМАУ-ын түүх. Улсын хэвлэлийн газар. УБ., 1954.
БНМАУ хөрөнгөтний биш хөгжлийн төлөө тэмцэлд. УБ., 1956.
МАХН-ын их бага хурал, төв хорооны бүгд хурлуудын тогтоол, шийдвэр (1921-1939). УБ., 1956.
Пүрэвжав С, Дашжамц Д., БНМАУ-д сүм хийд, лам нарын асуудлыг шийдвэрлэсэн нь (1921-1940). УБ., 1965.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Бадрах Ө. Намаас баруун бөөрөнхийчүүд лүгээ тэмцсэн амжилттай их тэмцлийн туршлага. Флендерс. УБ., 2001.
Дашдаваа Ч. Улаан түүх. “Соёмбо принтинг” ХХК. УБ., 2003.
МАХН-ын долдугаар их хурал. Баримт бичиг, материалууд. УБ., 1980.
Нацагдорж Ш. Халхын түүх. УБ., 1964.