Хүн чулуу

Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Эртний Түрэгийн үеийн археологийн дурсгалууд, Эртний Түрэгийн хүн чулуу, Өвөрхангай аймгийн музейн хүн чулууд, Живхээстэйн амны хүн чулуу
Төрөл Хөшөө дурсгал
Түүхэн эрин үе Түрэгийн үе
Он цаг НТ-ын VI-VIII зуун
Салбар Археологи

Живхээстэйн амны хүн чулуу

Эртний Түрэгийн үед холбогдох дөрвөн хүн чулуун хөшөө.

Хэнтий аймгийн Батширээт сумын төвөөс 8 км зайд байх Живхээстэйн амны эхэнд хоёр хиргисүүр, эртний Түрэгийн тахилгын онгон бүхий тус дурсгалт газар бий. Энд урдаас хойш чигтэй 6 ширхэг эртний Түрэгийн үеийн тахилгын онгон байх бөгөөд эдгээрийн тав нь зүүн талдаа, зүүн тийш харуулан зоосон хөшөө чулуутайгийн дөрөв нь хүн чулуун хөшөө юм.  
      Хүн чулуудыг ба¬раан өнгийн хүрмэн чулуу¬гаар зөвхөн хүний нүүрийн дүрс сийлж хийсэн бөгөөд болхи хийцтэй, ямарваа эд хэрэглэл, хувцас өмсгөл байхгүй учир он цагийг нарийвчлан тогтооход бэрхшээлтэй. Гагцхүү эд¬гээрийн хамт байгаа чу¬луун хавтант хашлага, зүүн талдаа хүн чулуу байрласан зэргээс үндэслэн тухайн дурсгалыг Түрэгийн үед холбогдуулж, энэ нь Монгол улсын нутагт буй Түрэгийн дурсгалын хамгийн зүүн хойд хязгаар гэж үзсэн зүйл бий. Эдгээр тахилгын хашлага болон хүн чулуудыг урдаас хойш дугаарлав. 
     №1. Хүн чулуу: 41×37×19 см. Хашлага: баруунаас зүүн тийш 246 см, урдаас хойш 269 см. 1-р хүн чулуу 2-р хүн чулууны хооронд 224 см зайтай. 
     №2. Хүн чулуу: 43×32×20 см. Хашлага: баруунаас зүүн тийш 308 см, урдаас хойш 213 см. 2-р хүн чулуунаас 3-р хүн чулууны хооронд 168 см зайтай юм. 
     №3. Хүн чулуу: 30×20×18 см. Хашлага: баруунаас зүүн тийш 190 см, урдаас хойш 185 см.
     №4. Хүн чулуу: 30×20×16 см. Хашлага: баруунаас зүүн тийш 180 см, урдаас хойш 160 см.
     №5. Хөшөө чулуу: 44×34×18 см. Хашлага: баруунаас зүүн тийш 222 см, урдаас хойш 178 см. 
     №6. Хашлагын хэмжээ: баруунаас зүүн тийш 185 см, урдаас хойш 155 см.
Эртний Түрэгийн буюу НТ-ын VI-VIII зууны үед хамарна. (Д.Батсүх)

 

 

Ашигласан ном зохиол

Люмир Йисл. Отчёт о научной работе в Монгольской Народной Республике в 1963 г. стр., 5. ТХГБС. 

Гонгоржав Г., Энхбат Г. “Монгол нутаг дахь түүх соёлын дурсгал” толь бичгийн хэрэглэгдэхүүн бүрдүүлэх экспедицийн өдрийн тэмдэглэл. СӨТ. 1997.

Монгол нутаг дахь түүх, соёлын дурсгал (Сэдэвчилсэн лавлах). УБ., 1999, т. 104.

Төрбат Ц., Эрдэнэ-Очир Н., Батсүх Д., Энхбаяр Г. “Монголчуудын угсаатны бүрэлдэхүүн болон Монголчуудын угсаа гарлын цогц судалгаа” суурь судалгааны төслийн хээрийн шинжилгээний ангийн 2015 оны ажлын тайлан. УБ., 2015.


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол