Халхын зүүн гарыг тэргүүлж байсан Очирай сайн хаан Абатайн гуч хүү Чахундорж 1688 оны намар зүүнгарын Галдан бошогт хаантай байлдаж дарагдаад говийг туулан Чин улсын нутагт орж 1691 оны Долнуурын чуулганаар Чин улсад дагаар оров. Түүний хан цолыг хэвээр үлдээж засаг болгоод 1697 онд хуучин нутагт буцаажээ. Харин урьдын адил Халхын зүүн гарын Түшээт ханы харьяат улсыг бүхлээр нь захирах эрхээ алдаж, зөвхөн түүний шууд харьяат нэг хошууны албатыг л захирах болсон байна. 1699 онд нас барахад нь түүний хүү Галдандоржийн хүү Дондовдорж залгамжлав. Тус хошууны нутаг нь зүүн этгээдэд Салаа уулын нуруу, өмнөш Цагаан ус, баруунш Бор хавчил гол, хойш Дэрст тохой, зүүн хойш Цагаан чулуут, баруун хойш Өгий нуурын овоо, зүүн өмнөш Шүлгэн улаан толгой, баруун өмнөш Ногоон толгойд зах нийлнэ. Мөн тус хошуунд Эрдэнэзуу орчмоос нүүдэллэн Хөвсгөл аймгийн Тариалан сумын нутагт очиж суурьшсан ардуудыг Ар гөрөөчин отог хэмээгээд Түшээт ханы хошуунаас захирагч томилон захирч байжээ. 1721 онд Чахундоржийн ач Ванжилдоржийн үед Халхын очирай бат түшээт хааны тамга хэмээх тамга олгож, Оросын захын хэргийг хариуцуулжээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхаглах үйлсэд тэр үеийн засаг ноён түшээт хан Дашням идэвхийлэн зүтгэж Хаант Орос улсаас тусламж хүсэх бичигт Халхын дөрвөн аймгийн хан ноёдыг тэргүүлэн гарын үсгээ зурж илгээсэн гавьяанд Богд хаан Жавзандамба хутагтаас үе улиран Халхын Очирай бат түшээт хан цол, шар хүрэм, улбар шар жолоо, ногоон жуузаар шагнагджээ. 1923 онд засаг захиргааны шинэчлэлт хийхэд тус хошууг Богд хан уулын аймгийн Хангайхайрхан уулын хошуу хэмээн өөрчлөн нэрлэж, Жаргалант, Сант, Сахьяа, Хан уул, Шанх зэрэг сумтай байгуулж Ар гөрөөчин отгийг Дулаан сум хэмээн өөрчилжээ. 1931 оны засаг захиргааны өөрчлөлтөөр Өвөрхангай аймгийн Хархорин, Сант, Зүйл, Бүрд, Архангай аймгийн Хашаат, Өгийнуур зэрэг сумдын нутагт хуваагджээ. (Б.Нацагдорж) 

Засаг ноёдын үе залгамжлал 

Түшээт ханы хошууны газрын зураг (1907)