Сүбээдэй бол Жарчиуд аймгийн Урианхай овгийн хүн. Тэрээр Монгол улсын төрийн төлөө насан турш үнэнч шударгаар хичээн зүтгэжээ. 1189 онд Тэмүжинг Монгол аймгийн хаан болох үед тэрээр Урианхай аймгаасаа салж Чингис хааныг дагахаар ирсэн билээ. Түүнээс хойш Чингис хааныг салалгүй дагаж олон байлдаанд оролцон, гавьяа зүтгэл байгуулж явжээ. 1203 онд Хэрэйд аймгийг мөхөөх дайнд оролцож гавшгайлан байлдаж гавьяа байгуулав. 1204 онд хүчирхэг Найман улсыг мөхөөх аян дайнд оролцож Хубилай, Зэв, Зэлмэ зэрэг нөхөдтэйгээ хамт дөрвөн хошууч болж Найман аймгийн гол цэргийг устгахад гол үүрэг гүйцэтгэжээ.

1206 онд Их Монгол улс байгуулагдсаны дараа өөрийн олсон хүн амаараа мянган байгуулах онцгой эрх олгож мянгатын ноён болгожээ. 1211 онд Чингис хаан Алтан улсыг дайлаар мордох үед Сүбээдэй жанжин нэгэн түмэн цэрэг дайчилж Мухулай, Зэв нарын хамт хошуучлан явжээ. 1214 онд Сүбээдэй жанжин Алтан улсын хуучин нутгийг байлдан эзлэв. 1217 онд Чингис хааны зарлигаар төмөр тэрэгт цэрэг морийг дайчлан Мэргэд аймгийн үлдэгдлийг нэхэн устгахаар Дундад Азийн Амударья мөрөн хүртэл тууж Мэргэдийн Тогтога Бэхийн хөвгүүн Хуту, Чулуун хоёрыг баривчлан иржээ. 1219 онд Чингис хаан их цэрэг дайчлан Хорезм улсыг дайтахаар мордох үед Сүбээдэй баатар их цэргийн хошуучаар томилогдож, Зэв жанжны хамтаар Хорезмын Мухаммед султаныг нэхэмжлэв. Дараа нь Кипчак, өмнөд Орос, Болгар улсыг байлдан эзлэв. 1224 онд цэргээ дагуулан Чингис хааны цэрэгтэй нийлж нутаг буцжээ. 1226 онд Чингис хааныг дагаж Тангуд улсыг байлдан олон хот цайзыг эвджээ. 1227 онд Чингис хаан Тангудын газар нас нөгчсөнд алтан хүүрийг нь хамгаалж Монгол орондоо буцсан бөгөөд Өгэдэй хааны үед Алтан улсыг дайлсан олон байлдаанд оролцож, Алтан улсыг мөхөөхөд чухал үүрэг гүйцэтгэжээ. 1235 онд Өгэдэй хааны зарлигаар ахмад хөвгүүдийн баруунш дайлсан аян дайнд хошууч бөгөөд дэд жанжнаар томилогдож Кипчак, Оросыг байлдан эзлэхэд онцгой хувь нэмэр оруулжээ. Өгэдэй хаан нас барсны дараа цэргээ хураан Монгол нутагтаа ирсэн бөгөөд 1245 оны үед Гүюг хааны ширээ залгамжлах их хуралдайд оролцож байв. 1248 онд 73 настайдаа өөд болжээ. Өрнө дахины ном сударт ялгуусан жанжин хэмээн алдаршжээ. (А.Пунсаг)