Дархан цол бол улс төрд гавьяа зүтгэлтэй ард иргэдэд олгодог эрхэм дээд соёрхол цол байжээ. Нүүдэлчдийн дунд дархан цол нь эрт дээр үеэс уламжлагдан хадгалагдаж иржээ. “Дархан” гэдэг үг нь үндсэн утгаараа “онц, эрх бүхий чөлөөт иргэн” гэсэн утгатай үг болно. “Монголын нууц товчоон” зэрэг сурвалжийн мэдээг үндсэлбэл дархан цол XIII зууны үед идэвхитэй хэрэглэгдэж байсан бөгөөд Чингис хаан бээр Монголын нэгдсэн улсыг байгуулахад онц их гавьяа зүтгэл үзүүлж, хааны амь насыг хамгаалсан хүмүүсийг дархан цолоор шагнаж байжээ. Жишээ нь Сүлдүсний Сорхан Шар, Килингүд овгийн Бадай, Хишилэг зэрэг 3 хүнд Их Монгол улс байгуулагдсаны дараа дархан цол олгосон байна. Дархан цол хүртэгсэд нь алба татвараас чөлөөлөгдөх, ав гөрөө, аян дайны олзоо өөрөө авах, эзэн хааны ордонд чөлөөтэй орж гарч болох, хаантай хамт хурим найрт саатаж зоог хүртэх, нутаг дархлан эзэмших, өөрийн хүсэл бодлоо эзэн хаандаа шууд айлтган хэлэх зэрэг онцгой эрхийг эрхэлдэг байжээ.

Дархан цол нь Их Юань улс, Умард Юань буюу Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс, Манж Чин улсын үед ч хэвээр хэрэглэгдэж байсан бөгөөд дархан цолтой хүний тоо олширч байсан боловч эдлэх эрх мэдэл нь хязгаарлагдмал болжээ. (А.Пунсаг)