Их Монгол улсын төрийн дээд эрхийг баригч нь Чингис хаан байж түүнд хэмжээлшгүй эрх мэдэл төвлөрч байсан ч улс орны эрх ашигтай холбоотой амин чухал асуудлыг урьдчилан зөвлөлдөж, их хуралдайгаар хэлэлцүүлэн  шийдвэрлүүлдэг байв.

Хуралдайгаар хаан өргөмжлөх, улс орны хэмжээний нийгэм, улс төрийн тулгамдсан асуудал, тухайлбал харь оронтой найрамдах, дайтах, өртөө зам байгуулах, алба гувчуур хураах зэрэг төрийн онц чухал хэргийг их хуралдайгаар шийддэг байжээ.

Их хуралдайд алтан ургийнхан, төрийн түшээд, гавьяатан сайдууд, бичгийн мэргэд, өрлөг жанжингууд оролцож асуудлыг олонхийн саналаар шийдвэрлэж байснаараа ардчилсан шинжтэй байв. Зарим эрдэмтэд их хуралдайг өнөөгийн парламентын анхны хэлбэр байсан гэж үздэг. Тухайн үеийн улс төрийн байдлаас шалтгаалж хуралдайн эрх хэмжээ, бүтэц өөрчлөгдөж байсан ч чухал асуудлыг хэлэлцэх, шийдвэрлэх, хаанд зөвлөх үндсэн үүрэг агуулга нь хадгалагдсаар байсан аж.

Чингис хаан болон Өгэдэй хааны үед хуралдсан их хуралдайд алтан ургийнхан нэгдмэл байж  бүгд оролцож байсан бол Гүюг хаан болон Мөнх хаан, Хубилай хааныг өргөмжлөх их хуралдайн үед байдал өөрчлөгдөв. Гүюг хааныг хаан өргөмжлөхөд алтан  ургийнхан санал нэгдэж чадахгүй 5 жил орчим болсны эцэст сая өргөмжилжээ.

Чингис хааны гэрээс ёсоор Өгэдэйг хаан өргөмжлөхдөө алтан ургийн ноёд үеийн үед түүний удмаас хаан өргөмжилнө гэж андгайлж байсан ч Их Монгол улсын 4 дэх хааныг Тулуйн удмаас сонгожээ. Үүнд Чингис хааны гэрээсийг зөрчсөн Өгэдэй хааны удмынхан өөрсдөө буруутай гэжээ.

1251 онд Мөнхийг хаанд өргөмжлөх их хуралдайд Өгэдэй хаан, Цагадай хааны удмынхан эсэргүүцэн оролцоогүйгээр барахгүй хүч хэрэглэхээр завдан илчлэгдэн баригдсан гэж Судрын чуулганд тэмдэглэдэг. Түүний дараа Хубилай, Аригбөх нар хаан ширээ булаалдаж 1260 онд хоёр их хуралдай болж хоёр хаан сонгосон нь алтан ургийнхан хамгийн гол асуудал дээрээ эвлэрч нэгдсэн шийдвэр гаргаж чадахгүйд хүрснийг харуулдаг. Тэр үеэс алтан ургийнхан бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ хуралдаагүй ч их хуралдай үгүй болсон гэсэн хэрэг бус, эзэнт гүрний бүрэлдэхүүний улсууд хуралдайгаа хурж зарчмын асуудлаар Юань улсын их хаадтай зөвшилцдөг болжээ. (С.Цолмон)