
Адил утгатай үг | Сүүлчийн эзэн хаан |
Хамаа бүхий үг | Юань Шикай, Цыши |
Төрөл | түүхэн зүтгэлтэн |
Цаг үе | Манж Чин улс, Манж-го улс |
Салбар | улс төр |
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) | оны цолыг монголоор Хэвт ёс, манжаар Гэхүнгэ ёсо, хятадаар Шюаньтун – Xuantong, Генри |
Хүйс | эр |
Төрсөн он, сар, өдөр | 1906 |
Нас барсан он, сар, өдөр | 1967 |
Овог, аймаг | Манж Айсингиоро алтан ураг |
Төрсөн газар | Манжийн хааны ордон, Бор хот |
Албан тушаал | 1908-1912 онд Манж Чин улсын төр барьсан сүүлчийн эзэн хаан. Японы улс болох Манж-гог тэргүүлж 1934-1945 онд Кандэ хаан гэгдсэн. |
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) | Элэнц өвөг ньТүгээмэл элбэгт хаан, Өвөө нь Бүрэнт засагч хаан, эцэг нь Бадаргуулт төр хааны дүү Чунь чин ван Зайфөнгийн ахмад хүү болон төржээ. Пү И-гийн эх нь манжийн гувалгия овогт Юлань, 4 хатантай, хүүхэдгүй |
Хаан язгууртай, өндөр боловсролтой Генри Пү И хаан өргөмжлөгдөөд бодлогоор тодорхой томоохон зүйл бүтээгээгүй ч амьдралынхаа ихэнх хугацааг бусдын хяналтад тэргүүлэх албан тушаалд өнгөрүүлжээ.
1908 онд Айсингиоро Пү И-г 3 настай хаан өргөмжилж төрийн хэргийг хааны эцэг Чунь ван шийдэж байв. Цагаагчин гахай жилийн хувьсгалаар Хятад орон Чингийн хаанд захирагдахаа больж, 1912 онд Юань Шикайн боловсруулсан хааныг огцруулах бичигт бэлэвсэн их хатан Лунъюй гарын үсэг зуржээ. Пү И 18 нас хүртлээ Бээжин дэх хааны ордон Бор хотод амьдарчээ.
1924 онд Мин улсын хааны удмын Фөн Юйшян гэх жанжин Пү И-г Бор хотоос хөөжээ. Пү И-гийн гэр бүл Тяньжинь дахь Японы мэдлийн газар луу нүүжээ.
1932 онд Пү И Японы байгуулсан Манж-го улсын Ерөнхий захирагч, 1934 оноос Манж-го улсын эзэн хаанд өргөмжлөгдөв. Түүний ордон Чанчүньд байв. Пү И-гийн дүү Пү же Японы эзэн хаан Хирохитогийн үеэл Хиро Сагатай гэрлэсэн ба Манж-гогийн хааны ор залгах ханхүүгээр нэр заагджээ. 1935-1945 онд Квантуны армийн Ясүнори Ёшиока Пү И-д туслаж, хянаж байжээ.
1945 онд Пү И Зөвлөлтийн улаан армид олзлогдож, Хабаровскт болсон шүүх хуралд гэрчээр оролцжээ. Тэрбээр Ляонин мужийн шоронд 10 жил хоригдоод 1959 онд Мао Зэдунгийн өршөөлөөр суллагджээ. Дараа нь Бээжин дэх ургамлын хүрээлэн, улсын номын санд ажиллажээ.
Мао Зэдун, Жоу Энлай нарын урам өгснөөр Пү И “Миний амьдралын эхэн хагас” нэртэй өөрийн дурсамжаа бичжээ. Англи хэлээр орчуулагдахдаа “Эзэн хаанаас энгийн иргэн” хэмээх нэрээр хэвлэгджээ. 1964 оноос нас барах хүртлээ БНХАУ-ын төрийн зөвлөлдөх зөвлөлийн гишүүн байжээ.
1967 онд Пү И 61 насандаа таалал төгсчээ. (С.Цолмон)
Алтан улсын түүх, Түдэн, Өлзийт нар орчуулав. Үндэстний хэвлэлийн хороо, 1988
Дайчин гүрний дотоод яамны монгол бичгийн гэрийн данс, 11 дэвтэр, Эрхлэн хэвлүүлсэн А.Цанжид, УБ., 2010
Жигмэдсүрэн С., Буянтогтох Г., Манж гүрний хураангуй түүх, УБ., 2010
Нацагдорж Ш., Халхын түүх, УБ.,1963
Монгол улсын түүх, Дөтгөөр боть, УБ., 2003
Международные отношения в Центральной Азии в XVII-XVIII,М.,1989
Непомнин О.Е., История Китая: эпоха Цин. XVII — начало XX века,М., 2005
Цзюн Чан. Императрица Цыси , Белоусов С.А.,М., 2015
Evelyn S. Rawski, The Last Emperors: A Social History of Qing Imperial Institutions University of California Press, 1998
The Last Manchu: The Autobiography of Henry Pu Yi, Last Emperor of China By Henry Pu Yi
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он