Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Монгол Далай лам
Хамаа бүхий үг Гэлүгпагийн шашин, Түмэдийн Алтан хаан, Түвэд улс
Төрөл түүхэн зүтгэлтэн
Цаг үе XVI-XVII зуун
Салбар улс төр
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) Гэлүгпагийн шашны тэргүүн, III Далай лам
Хүйс Эр
Төрсөн он, сар, өдөр 1589
Нас барсан он, сар, өдөр 1617
Овог, аймаг Түмэд
Албан тушаал Гэлүгпагийн шашны тэргүүн, III Далай лам
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) Өндөр өвөг нь Батмөнх Даян хаан, эцэг нь Түмэдийн Алтан хааны ач Сүмбэр дайчин хун тайж, эх нь Бэгчог бэйж(Баахан зул)

Ёндонжамц Далай лам

Түүхэнд арван дөрвөн Далай ламын хувилгаан залган тодорсны дөрөвдүгээр дүр нь алтан ургийн монгол хүн байсан нь Ёндонжамц юм.

Далай лам Ёндонжамцыг монголын алтан ургийн удмын гэр бүлд мэндлэхэд түүнийг III Далай Лам Содномжамцын хойт дүр хэмээх мэдээ тархжээ.

Далай Лам нь Түвэд улсын буддын шашны шарын урсгалын тэргүүн  учир  түүнийг тодруулахдаа Түвэдийн 3 том хийд Галдан, Сэра, Брайбүн хийдийн дээд лам нарын зөвлөл хэлэлцэн, тусгайлан шалгаж нотлосны сүүлд сая эцэслэн шийдвэрлэдэг. Тиймээс тус гурван хийдээс шинжээч томилон Монгол улсад илгээжээ. Тэдгээр шинжээч нар Ёндонжамцыг олон зүйлээр нягтлан шинжиж буцаж очоод түүний хойд дүр мөн гэдгийг хүлээн зөвшөөрчээ. Түүнд Бүхнийг айлдагч Ёндонжамцбалсанбо монголчилбол “Эрдмийн далай сайн цог” хэмээх алдрыг хайрлажээ.

Түвдийн Галдан, Сэра, Брайбүн хийдээс албан ёсны төлөөлөгч томилон Монгол нутагт илгээн, Ёндонжамцыг Түвэд оронд залахаар аваачихад монгол цэргүүд хамгаалан дагалдаж явжээ. 

1602 онд Түвэдийн орноо Рэдан хийдэд хүрээд улмаар Брайбүн хийдэд залагджээ. Гэлүгпагийн дээд лам нарын хүсэлтээр Дашилхүмбо хийдийн ширээт лам IV Банчин Богд Лувсанчойжижалцан, Галдан хийдийн ширээт лам Гэндэн жалцан нарыг багшаар залж, тэднээс гэцэлийн санваар хүртжээ. Түүнийг IV Банчин Богд Лувсанчойжилын дэргэд Дашилхүмбо хийдэд шавилан суулгаж ном сургажээ.

1614 онд Ёндонжамцыг Брайбүн хийдийн арвангуравдугаар үеийн ширээт ламаар өргөмжилжээ. Гэвч тун удсангүй 1616 оны 12 сарын 15-ны өдөр IV Далай лам Ёндонжамц 28 насандаа Брайбүн хийдийн Галдан поврон хийдэд гэнэт таалал төгсчээ. (С.Цолмон)

Ашигласан ном зохиол

Чакраварди Алтан хааны тууж, Хөрвүүлж, тайлбар зүүлт, нэрийн хэлхээ хийсэн Д.Заяабаатар, УБ., 2006

Эрдэнэ тунамал нэрт шаштир оршив. Хянаж тайлбарласан Жүрүнга, Бээжин, 1984

Altan qagаn-u tuguji, A biography of a Mongolian king of the 16th century, Facsimile text and Japanese translation with notes, by YOSHIDA Jun’ichi, Kesigto?taqu, Kasama-Shobo,Tokyo,1998

Дагвадорж Д., Монголын шашин суртахууны тайлбар толь, УБ., 1995

Дашбадрах Д., Монгол-Түвэдийн улс төр шашны харилцааны түүх, (XVI-XVIII зууны эхэн), УБ., 1998

Чоймаа Ш.,Тэрбиш Л., Бүрнээ Д., Чулуунбаатар Л., Буддын шашин, соёлын тайлбар толь, Буддын цуврал II, Нэг, хоёрдугаар дэвтэр, УБ., 1999

Монгол улсын түүх, Дөтгөөр боть, УБ.,1963


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол