Хотул бол Хамаг Монгол улсын гуравдагч хаан бөгөөд түүний эцэг нь Хамаг Монгол улсын анхны хаан Хабул болно. Хабул хаанаас Охинбархаг, Бартанбаатар, Хутагт Мөнгөр, Хотул, Хулан, Хадаган, Төдөгэн зэрэг 7 хөвгүүнтэй. Хабул хааны гэрээсээр Амбагай хаан суусан боловч Татар иргэнд баригдаж Алтан улсад хүргэгдэн хөнөөгджээ. Амбагай хааны дараа Хабул хааны дөрөв дэх хөвгүүн Хотул хаан сууж Монгол, Тайчуудыг нэгтгэн захирч Алтан улстай байлдан тэмцэж иржээ. 

Хабул хаан нас нөгчих үедээ өөрийн 7 хөвгүүний алинд нь ч хаан ор заагаагүй, харин өөрийн үеэл дүү Амбагайг хаан оронд нэр зааж гэрээсэлсэн байна. Амбагай хаан Татар иргэнд баригдан Алтан улсад хүргэгдэж нас барахынхаа урьд Балагчи нэртэй элчийг нутгийн зүг илгээж Хотулыг хаан сууринд нэр зааж өөрийнхөө өсийг авч өгөхийг гэрээслэн үлдээжээ. Ингээд Амбагай хааны гэрээсийн дагуу Хамаг Монгол, Тайчууд Онон мөрний Хорхоног жубурт чуулж Хотулыг хаан өргөмжлөв. Хотул хаан суусны сүүлээр Амбагай хааны удмын Тайчуудын гараас Монголын Боржигин овгийн гарт хаан эрхийг шилжүүлэн авчээ. Боржигин болон Тайчууд бол Хамаг Монголын доторх толгойлогч овгууд байжээ. Хотул хаанаас хойш Монголын хаан эрх мэдэл Боржигин удамд уламжлагдсан юм. Хотул хаан суугаад Амбагай хааны гэрээсийг биелүүлэх гэж Татар аймгаас өс нэхэж нийт 13 удаа аян дайн хийж байлдсан боловч төдий л сайн үр дүнд хүрэхгүй байв. Энэ их тэмцэл Есүхэй баатрын үед амжилт олж Татар иргэнийг байлдан ялсан байна. Хотул хаан нөгөө талаар Монгол улсад заналхийлж байсан Алтан улсыг эсэргүүцэж 1147 онд их цэрэг дайчлан Алтан улсыг байлдаж ялалт байгуулаад жил бүр зохих тооны өргөл барьц авах болжээ. Хотул хаан билиг, баатар хосолсон дайчин эр хүн байжээ. Монголчууд түүнийг маш ихээр хүндэтгэн биширч, “хүнгэнэх хоолой нь хүчит мэт хөх уулыг ниргэх мэт, хүдэр хоёр гар нь хүрэн баавгайн савар мэт, хүнийг хоёр хөлөөс нь бариад хуваан салгах нь сум хугалах мэт хялбар” гэж магтан дуулсан гэдэг. (А.Пунсаг)