Адил утгатай үг | Хэтэрхий дөрвөн хэргэмтэн |
Хамаа бүхий үг | Манж улсын хаад, Гадаад Монголын Төрийг Засах Явдлын Яам |
Төрөл | Улс төр |
Цаг үе | XVII-XX зуун |
Хэний хаанчлалын үед | Манжийн Энх-Амгалан хаанаас Монгол улсын Ардын засгийн эхэн хүртэл |
Салбар | Улс төр |
Үндэслэн байгуулагч | Манжийн Энх-Амгалан хаан |
Бүс нутаг | Монгол улс, Өнөөгийн БНХАУ |
Үүсч байгуулагдсан он цаг | XVII зуун |
Татан буугдсан он цаг | ХХ зуун |
Манж нар Монголыг эрхшээлдээ оруулаад төрийн дээд бүх эрхийг авчээ. Алтан ургийнхны угсаа залгамжлах ёсыг шууд устгаагүй боловч хэнийг дэвшүүлэх, бууруулах цол, хэргэм олгох бүх эрхийг гартаа авчээ.
1691 онд болсон Долоннуурын чуулганаар Манж улсын Энх-Амгалан хаан зарлиг буулган монгол язгууртнуудын хан цолыг хэвээр үлдээж ноён, жонон зэрэг цолыг халж оронд нь ван, бэйл, бэйс, гүн цол олгосныг манж улсын хуульд төрийн хэтэрхий дөрвөн хэргэм гэж нэрлэжээ. Энэ хэтэрхий дөрвөн хэргэмийн гуравдах нь бэйс хэргэм болно. Тус чуулган дээр Халхын 4 ноёнд бэйс хэргэм олгожээ. Манжийн хуулиар бэйсийн хэргэмийг нэгэн үе буюу үе улиран залгамжлах журам тогтоожээ.
Манж Чин улсын “Гадаад Монголын Төрийг Засах Явдлын Яамны хууль зүйлийн бичиг”-т заасан ёсоор бэйс нь өөрийн цол, хэргэмд тохирсон ямба ёслолын хувцас, хэрэглэлийг өмсөж, хэрэглэх ба хэргэм зэрэг цолны шагнал пүнлүү хүртэж байв. Үүнд: Бэйсийн зэрэг нь пүнлүүний мөнгө 500 лан, торго 10 зах, хамжлага эрийн тоо 35 байв.
1923 онд Ардын Засгийн газраас ”Монголын олон засаг ба засаг бус ван гүнгүүдийн эрх хэмжээний дүрэм” батлан гаргасанаар бэйс цолыг хэрэглэхээ больжээ. (С.Цолмон)
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он