Адил утгатай үг | Хэтэрхий дөрвөн хэргэмтэн |
Хамаа бүхий үг | Манж улсын хаад, Гадаад Монголын Төрийг Засах Явдлын Яам |
Төрөл | Улс төр |
Цаг үе | XVII-XX зуун |
Хэний хаанчлалын үед | Манжийн Энх-Амгалан хаанаас Монгол улсын Ардын засгийн эхэн хүртэл |
Салбар | Улс төр |
Үндэслэн байгуулагч | Манжийн Энх-Амгалан хаан |
Бүс нутаг | Монгол улс, Өнөөгийн БНХАУ |
Үүсч байгуулагдсан он цаг | XVII зуун |
Татан буугдсан он цаг | XX зуун |
Манж нар Монголыг эрхшээлдээ оруулаад алтан ургийнхны угсаа залгамжлах ёсыг шууд устгаагүй боловч хэнийг дэвшүүлэх, бууруулах цол, хэргэм олгох бүх эрхийг гартаа авчээ. Манж Чин улсын хуулиар монгол язгууртнуудын хан цолыг хэвээр үлдээж ноён, жонон зэрэг цолыг халж оронд нь ван, бэйл, бэйс, гүн цол олгосныг манж улсын хуульд төрийн хэтэрхий дөрвөн хэргэм гэж нэрлэжээ. Хэтэрхий дөрвөн хэргэмийн хоёрдугаар нь бэйл байв.
1691 онд болсон Долоннуурын чуулганаар Манж улсын Энх-Амгалан хаан зарлиг буулган Халхын 3 ноёнд бэйлийн хэргэм олгожээ. Манжийн хуулиар бэйлийн хэргэмийг нэгэн үе буюу үе улиран залгамжлах журам тогтоожээ. Засаг залгасан бэйлийг төрийн бэйл хэмээж байв.
Манж улсын “Гадаад Монголын Төрийг Засах Явдлын Яамны хууль зүйлийн бичиг”-т заасан ёсоор монгол язгууртнууд цол, хэргэм зэрэгтээ тохирсон ямба, ёслолын хувцас, хэрэглэлтэй, тогтсон цалин пүнлүү, хамжлага ардтай байв. Бэйлийн пүнлүү нь 800 лан мөнгө, торго 13 зах, хамжлага нь 40 байв.
1923 онд Ардын Засгийн газраас ”Монголын олон засаг ба засаг бус ван гүнгүүдийн эрх хэмжээний дүрэм” батлан гаргасанаар бэйл цолыг хэрэглэхээ больжээ. (С.Цолмон)
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он