Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Бодончар мунхаг, Тэнгэрийн хөвгүүн
Хамаа бүхий үг Их Монгол улсаас өмнөх үе
Төрөл Түүхэн хүн
Цаг үе Их Монгол улсаас өмнөх
Салбар, чиглэл Түүх
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) Мон хаан, Бодончар богд
Хүйс Эр
Төрсөн он, сар, өдөр 970 он?
Нас барсан он, сар, өдөр Тодорхойгүй
Овог, аймаг Монгол Боржигин овогт
Төрсөн газар Онон мөрөн
Албан тушаал Хан
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) Эх нь Алунгоо, хөвгүүд нь Хабич, Бааридай, Жажирдай.

Бодончар

Их Монгол улсаас өмнөх үеийн түүхэн хүн.

Бодончар бол Боржигин овгийн өвөг дээдэс болно. Алунгоо эхийн гэрлээр жирэмсэлсэн гурван хөвгүүний нэг нь бөлгөө. Бодончар бараг X зууны 70-аад оны үеэр төрж XI зууны эхний хагаст амьдарч байсан бололтой. Чингис хааны 10 дугаар үеийн дээдэс болно. Түүхэн тэмдэглэлийг үндсэлбэл Добу мэргэний гэргий Алунгоогоос Бүгүнүдэй, Бэлгүнүдэй хоёр хөвгүүн төрсөн бөгөөд Добу мэргэн өнгөрснөөс хойш Алунгоо эх бэлэвсэн атал тэнгэрийн гэрлээр Буха хатаги, Бухату салжи, Бодончар мунхаг хэмээх 3 хөвгүүн төрсөн гэдэг. Алунгоо эхийн нас нөгчсөний сүүлээр ах дүү хэдүүлээ адуу мал, эд хөрөнгөө хуваалцах үед отгон дүү Бодончарыг бядуу мунхаг хэмээн үзэж ураг төрөлд үл тоочин гол дайртай, годон сүүлтэй ганц морь өгч явуулжээ.

Бодончар өөрийн авьяас билиг болон ажилч хөдөлмөртөө түшиглэж Онон голын Балжун аралд ан гөрөө хийж нэгэн жилийг өнгөрөөв. Дараа жил нь ах нь түүнийг эрэхээр ирэхэд тэрээр “Бие түрүүтэй, дээл захтай сайн” хэмээх улс төрийн уриа дурдаж Түнхэлиг горхинд бүхий нэг бүлэг эзэнгүй иргэнийг эрхшээн захирах санаагаа ахдаа зөвлөв. Ах дүү хэдүүл зөвшилцөөд байлдах шийд гаргасанд тэр байлдаанд Бодончар хошуучлан явж байлдааны ялалтыг баталсан бөгөөд нэгэн жирэмсэн эмийг олзлон авчээ. Тэр эхнэр Бодончарт ирээд нэгэн хөвгүүн мэндэлснийг харь хүний үр гэж Жажирдай хэмээн нэрлэв. Тэр эхнэрээс бас нэгэн хөвгүүн мэндэлсэнд барьж авсан эхнэрийн хөвгүүн хэмээн Бааридай нэрлэсэн билээ.

Бодончар бол Монголын түүхэнд анх удаа зөв, амьдралын үзэл дурдаж, хүн заавал амьдралын үнэ цэнийг биелүүлэхийн төлөө өөрийн авьяас билиг болон арга ухаанаа бүрэн дайчлах хэрэгтэй гэдгийг харуулсан бодлоготой мэргэн хүн байжээ. Тухайлбал: тэрээр хэдэн ахдаа гадуурхагдаж гол дайрт, годон сүүлтэй чөдрийн ганц морьтой хөөгдсөн боловч үхвэл үхье, амьдарвал амьдарья гэж Балжун аралд хүрч өвсөн овоохой барьж суусан бөгөөд мориныхоо сүүлээр борогчин харцгай урхидан барьж сайн дасгаж элбэг дэлбэг ан амьтны махыг цуглуулсан байжээ. Бодончар Түнхэлиг горхинд байсан эзэнгүй иргэдийг эзлэн авч Монгол овог аймгийн анхны нэгдлийн суурийг тавьжээ. Мөн ч Бодончарын үеэс эхлэн Монголын Боржигин овог дахин сэргээн хэрэглэгдэж Чингис хааны алтан ургийн өвөг дээдэс болжээ. (А.Пунсаг)

 

Ашигласан ном зохиол

Лу.Алтан товч, УБ., 1990
Монголын нууц товчоон
Судрын чуулган (монгол хэлээр)
Юань улсын судар (хятад хэлээр)

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Алтаншаа Н., Монголчуудын өчигдрийн мөр, Хөх хот, 1993
Буянхүү, Монгол түүхийн толь бичиг - Эртний боть, Хөх хот, 2010 
Ван Мандаа, Монголын түүхийн толь, ӨМАХХ, 1999
Монгол судлалын нэвтэрхий толь - Эртний түүх, Хөх хот, 2010