Ся улсыг монголчууд Тангуд буюу Хашин иргэн гэдэг. Түүхэнд бас тангуд тоба ч гэдэг. Сяньби үндэстний нэгэн салбар болно. Эхэндээ Хөх нуур хавиар нутаглаж байгаад Төвд үндэстэн хүчирхэгжихийн хамтаар зүүн зүг нүүдэллэж Хатан голын Бортохой болон Ганьсу, Нинся хавиар нутаглан суужээ. 1038 онд Тангуд аймгийн түрүү Ли Юаньху өөрийн биеэ хаан өргөмжилж Их Ся улс хэмээн нэрлэжээ. Анх Синцинфу хэмээх газар нийслэллэж 1205 онд Чжунсинфу хэмээн өөрчилжээ. Энэ нь өнөөгийн Нинся хот болно. Монголчууд Яргай хот гэж нэрлэдэг. Тангуд улс хамгийн хүчирхэг үедээ өнөөдрийн Нинся мужийн бүх нутаг дэвсгэр, Шаньси мужийн хойд хэсэг, Ганьсу мужийн баруун хойд хэсэг, Хөх нуурын зүүн хойд хэсэг, Өвөр Монголын баруун өмнө хэсэг, Синьцзянгийн өмнө хэсэг зэрэг өргөн уудам нутаг дэвсгэрийг эзэмшиж 22 чжоуг захирч байжээ.

1204 онд Чингис хаан Найман аймгийг мөхөөсний дараа Тангуд улстай шууд хиллэсэн байна. Чингис хаан Алтан улсыг мөхөөхөд Тангуд улсын аюулыг үгүй хийх явдал нь ач холбогдолтой хэмээн үзэж 1205, 1206, 1209 зэрэг онуудад 3 удаа Тангудтай байлдсан юм. Тангуд улс алба барьж хараат улс болохоо зөвшөөрчээ. Хожим нь Тангуд удаа дараалан хэлсэн үгнээсээ буцаж гэрээ хэлэлцээрийг тэрсэлсэн учир 1227 онд Тангуд улсыг байлдан мөхөөж Шударга хааныг цаазлан тангуд иргэнийг зүг зүгт нь хуваан өмчилжээ. Тангуд улс 1038 оноос 1227 он хүртэл 10 хаан залгамжилж 190 жил оршин тогтножээ. Монголд хуваагдсан Тангудын нэг хэсэг нь XVI зууны үед Халх түмний дотор нэгэн отог болж явснаа хожим Арын долоон отог Халхын дунд шингэжээ. Мөн XVI зууны дунд үед Ордосын баруун гарын хошуунд бас нэг бүлэг нь Тангуд отог болж явжээ. Эдүгээ тангуд овгийн хүмүүс Монгол улсаас гадна Өвөр Монголын олон хошуунд тархан сууж байна. (А.Пунсаг)