Тайш гэдэг нь хятад хэлний тайши буюу тайзи гэдэг үгнээс гаралтай. Энэ үг хэзээ монгол хэлэнд нэвтэрснийг магадлахад бэрх боловч нэлээд дээр үед нэвтэрсэн бололтой. Жишээ нь: Хамаг Монгол улсын үед Боржигин овогтноос Нэхүн тайш, Тайчууд овогтноос Хадаан тайш зэрэг тайш цолтой хүмүүс байжээ. Тайш гэдэг цол бол хятад улсын түүхэнд аль эрт Шан улсын үед (НТӨ XVII-XI) байсан бөгөөд улсын ван буюу ноёдын хөвгүүд тус тушаалыг хариуцаж байжээ. Амбагай хаан Монгол улсын хаан болсны дараа өөрийн хөвгүүн Хадааныг тайш болгож цэргийн үйл хэргийг захируулж байв. Есүхэй баатрын үед Нэхүн тайш цэргийн үйл хэргийг мэдэж байсан бололтой.

Их Монгол улс байгуулагдсаны дараагаар Чингис хаан Мухулайг Го ван өргөмжилж бас тайш цол соёрхжээ. Тайш цол нь хааны дараахь цэрэг захирдаг ноёнд олгодог цол байсан мэт ажиглагдаж байна. Харин Их Юань улсын үед тайш цол өргөмжлөөгүй бөгөөд “Цагаан түүх” хэмээх сурвалжид “дөрвөн тайш” гэж гардаг нь Төв бичгийн мужийн доторх засгийн хэргийг тэгш шийтгэгч дөрвөн түшмэлийг заасан мэт байна. Харин Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улсын үед тайш цолыг дахин сэргээн хэрэглэж хааны дараахь цэрэг захирдаг том тушаалтныг тайш хэмээх болов. Жишээ нь: Адай хааны үед Асуд овгийн Аругтай гэдэг хүн тайш цолтой байж цэргийн бодит эрх мэдлийг атгаж байжээ. Хожим нь Ойрадын ноёд тайш цол авч хааныг үл тоомсорлон бодит эрхийг атгаж дур зоргоороо аашилж байв. Батмөнх хаан суусны дараагаар эрх мэдлээ бататгаж ноёдын эрхийг хязгаарлахын төлөө тайш цолыг устгаж түүний оронд нь жонон гэдэг цолыг хэрэглэсэн байна. Тухайлбал: Батмөнх Даян хаан бүх Монголыг 6 түмэнд хувааж өөрөө зүүн гурван түмэнд сууж өөрийн хөвгүүнийг жонон өргөмжилж баруун гурван түмнийг захиран суулгажээ. Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улсаас хойш тайш цол дахин хэрэглэгдсэнгүй бололтой. (А.Пунсаг)