Түмэд аймаг эрт цагт Байгал нуур хавиар нутаглаж байжээ. Түмэд нь дотроо зүүн баруун хоёр гар хуваагддаг байсан бололтой. Зүүн гарыг нь Хорь хэмээж, баруун гарыг нь Түмэд гэдэг. Түмэд нь Байгал нуурын баруун талаар голлон нутаглаж Хорь нь Байгал нуурын зүүн талд Баргужин төхөм хавьцаа нутаглаж зарим үед тэднийг нийлүүлээд Хорь Түмэд гэж дууддаг байв. 1207 онд Чингис хааны их хөвгүүн Зүчи ойн иргэдийг байлдан дагуулах үед Хорь түмэд нар нэгдсэн Монголын захиргаанд оржээ. Хожим Түмэн Ойрад хэмээх ойн иргэдийн баруун жигүүрт багтаж Баарины Хорчи ноёны эзэмшилд орсон байна.

Их Юань улсын үед Давааны арын мужийн нутагт харьяалагдан адуун сүргийн 14 ажлын талбай байгуулахад хорь түмэд нь нэгэн малжлын газар болжээ. Сүүлдээ нэг хэсэг нь урд зүг нүүдэллэн Алтайн  нуруугаар нутаглаж байсан ба зарим нь их говийг туулж Бортохой, Хатан голын сав газраар нутаглах болов. Ингээд XV зууны үеэс Монголын зургаан түмний нэг Түмэд түмэн болжээ.

XVI зууны үеэс Батмөнх Даян хааны ач Алтан ханы мэдэлд шилжиж Хөх хот хавиар суурьшжээ. Тэнгэрийн сэцэний 6 дугаар онд (1632) Хөх хотын Түмэд аймгийн ахлагч Умба Манж Чин улсад дагаар оржээ. Тэрээр удалгүй ялд унаж зэрэг хэргэмээ хусуулсан байна. Чин улсын Дээд эрдэмтийн тэргүүн онд (1636) түүний аймгийг зүүн баруун хоёр гарын хошуу болгон хуваагаад засаг өргөмжлөлгүй, хошууг захирагч сайд томилон захируулсан бөгөөд хожим Суйюаний жанжинд харьяалуулжээ. Газар нутаг нь өнөөгийн Хөх хотын хоёр Түмэдийн хошуу болно. Лигдэн хааны үед Алтан ханы ач Галт ноён Түмэдийн нэг хэсгийг дагуулан зүүн зүг нүүж одоогийн Ляонин мужийн Чаоян сянь-ы баруун өмнөд хэсгээр нутаглажээ. Тэнгэрийн сэцэний 2 дугаар онд (1628) Галт ноёны хөвгүүн Омбу цөхүр Манжийг дагасанд 9 дүгээр онд (1635) засаг болгон өргөмжилж Түмэд баруун гарын хошууг захируулжээ. Урианхайн Зэлмээс 11 үе уламжилж Мангудай ноёны үед хүрч ирээд Харчины нутгаас одоогийн Ляонин мужийн Чаоян сянь-ы зүүн хэсгээр нутаглав. Тэнгэрийн сэцэний 3 дугаар онд (1629) Мангудайн ач Шамба харьяат аймгаа дагуулан Манжид дагахаар орсонд 9 дүгээр онд (1635) засаг өргөмжилж Түмэдийн зүүн гарын хошууг захируулжээ. Түмэд монголчууд өнөөгийн Хөх хот, Ляонин муж зэрэг газраар тархан суурьшиж байна. (А.Пунсаг)