Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Ордос түмэн
Хамаа бүхий үг Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс
Төрөл Овог аймаг, засаг захиргаа
Цаг үе Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс
Салбар, чиглэл Түүх
Угсаа Монгол
Бүс нутаг Өвөр Монгол
Үүсч байгуулагдсан он цаг XIV-XVI зуун

Ордос

Өвөр Монголын нэгэн угсаатан ба засаг захиргааны нэр.


Ордос гэдэг нь хааны орд өргөөг зааж байсан нэрнээс овог аймгийн нэр болон хувирчээ. Ордос гэдэг үгийн язгуур нь “орд” гэдэг үг бөгөөд олон тооны “с” дагавар залгаж ордос хэмээх үг бүтжээ. Монголчууд хаад ноёдын орон сууцыг хүндэтгэн орд буюу ордон хэмээн дууддаг. 1227 онд Чингис хаан таалал төгссөний дараагаар түүний орд өргөө болон сүнс онгоныг тахиулахаар нэг бүлэг хүмүүсийг томилсон бөгөөд ялангуяа Хубилай хаанаас хойш Чингис хааны тахилгын орд өргөө нь Хатан голын Бортохойд байрласнаас хойш Ордос хэмээх нэр үүссэн бололтой. Ордны хамааралтай хүмүүс нь яваандаа Ордос нэр зүүж нэгэн овог аймгийн нэр болжээ.

Батмөнх Даян хааны үед Ордос нь баруун гурван түмний гол цөм нь болж өөрийн хөвгүүнээ жононгоор томилж захируулах болсон байна. Тухайн үед Ордос түмэн нь дөрвөн их хүрээ, найман отгоос бүрэлдэж байжээ. Түүнээс гадна Гүүд, Шувуучин, Урад, Тангуд, Мэргэд, Баахнас, Бэсүд, Үүшин, Бэтэгүн, Халиучин, Хуучид, Хэрэйд, Цахуд, Мянгад, Хоньчин, Хуягчин, Уйгуржин, Амгайтан зэрэг олон овог аймгийн хүмүүс байж Чингисийн дөрвөн цагийн тахилгыг тасралтгүй эрхлэн тахисаар иржээ. 1635 онд Ордосын Ринчин жонон Манжийг дагаж Чин улсын захиргаанд оржээ. 1649 онд Ордос аймгийг Баруун гарын өмнөд, дундад, хойд гурван хошуу, Зүүн гарын өмнөд, дундад, хойд гурван хошуу болгон хувааж тус тус засаг ноён томилон захируулжээ. 1736 онд Баруун гарын өмнөд адгийн хошууг байгуулж Ордосын 7 засаг хошуу болгон Их зуугийн чуулганд харьяалуулсан байна. 1949 оноос хойш ӨМӨЗО-ы Их зуу аймгийг байгуулж Отгийн хойд өмнөд хоёр хошуу, Үүшин хошуу, Хянган хошуу, Эзэн хороо хошуу, Зүүн гар зэрэг хошуунд хуваажээ. Ордос овгийн хүмүүс Их зуу аймагт төвлөрөн сууж байна. (А.Пунсаг)

Ашигласан ном зохиол

Монголын нууц товчоон

Очир А., Монголчуудын гарал нэршил, УБ., 2008

Намсрай, Чин улсын үеийн Монгол хошуу чуулган, Хөх хот, 1984

Содномдорж Б., Монгол овог ястны чуулган, Ляонин, 2007


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Дайчин улсын магад хууль, Хайлаар, 1992

Чжан Му, Монголын хошуу нутгийн тэмдэглэл, Хөх хот, 1988