Үндсэн мэдээлэл:

Адил утгатай үг Урадын гурван гүнгийн хошуу
Хамаа бүхий үг Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс
Төрөл Овог аймаг, засаг захиргаа
Цаг үе Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс
Салбар, чиглэл Түүх
Угсаа Монгол
Бүс нутаг Өвөр Монгол
Үүсч байгуулагдсан он цаг Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс

Урад

Өвөр монголын нэгэн аймаг ба засаг захиргааны нэр.    


Урад гэдэг нь овог ба засаг захиргааны хам шинжтэй нэр болно. Үгийн язгуур нь “уран” бөгөөд Урад гэдэг нь “уран”-ы олон тооны хэлбэр хэмээн үздэг. Энэ нэрийн үүслийн тухай “Юань улсын Тайзцу хааны дүү Хавт Хасарын 14 дүгээр үеийн ач Бурхай Хөлөнбуйрын газарт нутаглан сууж түүний харьяат аймгаа Урад хэмээн нэрлэсэн” гэж сурвалжид тэмдэглэжээ. Бурхай ноёны үед Урад аймгийг гурав хувааж отгон хөвгүүн Барсайн ач Туба, Сэрэн нарт тус тус захируулжээ. Манж Чин улсын Сэцэн хааны 7 дугаар онд (1633) Манжид дагаар орсон байна. Манж Чин улсаас 1648 онд Урад аймгийг гурван хошуу хувааж Тубагаар Урадын хойд хошууг захируулж, Омбын хөвгүүн Өбэнээр Урадын өмнөд хошууг захируулж, Сэрэнгийн хөвгүүн Багваахайгаар Урадын дундад хошууг захируулж бүгдийг засаг ноён өргөмжилж тус тус улсын түшээ гүн, улсад туслагч гүнгийн хэргэм соёрхжээ. Үүнтэй холбогдуулан бас “Урадын гурван гүнгийн хошуу” ч гэдэг. Энэ гурван хошууны нутаг нь их төлөв Бортохойн ар тал, Монь уулын өмнө хэсгийн өргөн уудам нутгаар суурьшиж байжээ. 1949 оноос хойш ӨМӨЗО-ы Баяннуур аймагт харьяалуулан Урадын дундад, өмнөд, хойд гурван хошууг хэвээр үлдээсэн байна. (А.Пунсаг)

Ашигласан ном зохиол

Очир А., Монголчуудын гарал нэршил, УБ., 2008

Чжан Му, Монголын хошуу нутгийн тэмдэглэл, Хөх хот, 1988

Намсрай, Чин улсын үеийн Монгол хошуу чуулган, Хөх хот, 1984

Содномдорж Б., Монгол овог ястны чуулган, Ляонин, 2007


Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Зарлигаар тогтоосон гадаад монгол, хотон аймгийн ван гүнгүүдийн илтгэл шастир, Хөх хот, 2006

Монгол судлалын нэвтэрхий толь - Эртний түүх, Хөх хот, 2010