Адил утгатай үг | Саган сэцэн хунтайж |
Хамаа бүхий үг | Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс |
Төрөл | Түүхэн хүн |
Цаг үе | Дөчин дөрвөн хоёрын Монгол улс |
Хэний хаанчлалын үед | Лигдэн Хутагт хаан |
Салбар, чиглэл | Түүх |
Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) | Хунтайж |
Хүйс | Эр |
Төрсөн он, сар, өдөр | 1604 |
Нас барсан он, сар, өдөр | Тодорхойгүй |
Овог, аймаг | Хиад яс, Боржигин овог |
Төрсөн газар | Ордос |
Албан тушаал | Хунтайж |
Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) | Элэнц өвөг нь Хутагтай сэцэн хунтайж. |
Саган сэцэн хунтайж бол Батмөнх даян хааны гуравдугаар хөвгүүн Барсболд жононгийн хойчис болно. Тэрээр 1615 оны үеэр элэнц өвөг Хутагтай сэцэн хунтайжийн Сэцэн хунтайж цолыг залгамжилжээ.
Саган сэцэн хунтайж Лигдэн хааны үеийн улс төрийн томоохон зүтгэлтэн байсан бөгөөд түүхч байсан юм. Түүний элэнц өвөг Хутагтай сэцэн хунтайж бол Түмэн Засагт хааны үед утга уянга, судар бичигт нэвтэрсэн цэрэг хэрэглэхэд гарамгай томоохон улс төрийн зүтгэлтэн явжээ. Тухайн үед таван их засаг баригч ноёных нь нэг байсан юм. Тэрээр иймэрхүү гэр бүлийн орчин тойронд өсөн бойжсон учир 17 насандаа түшмэлийн зэрэгт хүрч Лигдэн хаанд хүчин зүтгэж явжээ. Хожуу Алтан улсын Сэцэн хааны 2 дугаар он буюу 1628 онд Лигдэн хаан Ордосын Бор тохойд цэрэг орж, Ордосын Ринчин жононгийн цолыг хураасанд Саган сэцэн хунтайж Ордос, Цахар хоёр аймгийг эвлэрүүлэн зохицуулж хамтын хүчээр харь дайсан болох Хожуу Алтан улсыг эсэргүүцэн тэмцэхийг уриалан зөвлөж байжээ. Саган сэцэн хунтайж түүхийн туршлага сургамжийг зөвөөр дүгнэн тодруулах зорилгоор 1662 он “Хаадын үндсэн эрдэнийн товч” хэмээх түүхэн зохиол туурвиж монголчуудын угсаа гарвал, Монгол хаадын гол үйл ажиллагаа, монголчуудын ёс заншлын талаар баялаг агуулгыг тэмдэглэн үлдээжээ. “Эрдэнийн товч” бол XVII зууны үеийн монгол түүхийн гол сурвалжийн нэг нь болно. (А.Пунсаг)
Эрдэнийн товч
Монгол улсын түүх, 3р боть УБ., 2003
Алтаншаа Н., Монголчуудын өчигдрийн мөр, Хөх хот, 1993
Лю Жинсо, XIII-XVII зууны үеийн Монголын түүх бичлэг, Хөх хот
Буянхүү, Монгол түүхийн толь бичиг - Эртний боть, Хөх хот, 2010
Ван Мандаа, Монголын түүхийн толь, ӨМАХХ, 1999
Монгол судлалын нэвтэрхий толь - Эртний түүх, Хөх хот, 2010
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он